laghuguNadvAreN pratisamayasamudIyamAnaShaTsthAnapatitavRuddhihAninAnAtvAnubhUti guNAtmaka
svabhAvaparyAya . yathaiv cha paTe rUpAdInAn svaparapratyayapravartamAnapUrvottarAvasthAvatIrNatAratamyo-
padarshitasvabhAvavisheShAnekatvApatti guNAtmako vibhAvaparyAya, tathaiv cha samasteShvapi dravyeShu
rUpAdInAn gnAnAdInAn vA svaparapratyayapravartamAnapUrvottarAvasthAvatIrNatAratamyopadarshitasvabhAv-
visheShAnekatvApatti guNAtmako vibhAvaparyAya . iyan hi sarvapadArthAnAn dravyaguNaparyAyasvabhAv-
prakAshikA pArameshvarI vyavasthA sAdhIyasI, na punaritarA . yato hi bahavopi paryAy-
viNichchhayAdhigaman paramArthavinishchayAdhigaman samyaktvamiti . paramArthavinishchayAdhigamashabden samyaktvan kathan
bhaNyat iti chet – paramortha paramArtha shuddhabuddhaikasvabhAva paramAtmA, paramArthasya visheSheN
sanshayAdirahitatven nishchaya paramArthavinishchayarUpodhigama shangkAdyaShTadoSharahitashcha ya paramArthatorthAvabodho
yasmAtsamyaktvAttat paramArthavinishchayAdhigamam . athavA paramArthavinishchayonekAntAtmakapadArthasamUh-
stasyAdhigamo yasmAditi ..✽10.. ath padArthasya dravyaguNaparyAyasvarUpan nirUpayati — attho khalu
davvamao artho gnAnaviShayabhUta padArtha khalu sphu Tan dravyamayo bhavati . kasmAt . tiryak-
sAmAnyoddharvatAsAmAnyalakShaNen dravyeN niShpannatvAt . tiryaksAmAnyorddhvatAsAmAnyalakShaNan kathyate –
ekakAle nAnAvyaktigatonvayastiryaksAmAnyan bhaNyate . tatra dRuShTAnto yathA – nAnAsiddhajIveShu siddhoyan
siddhoyamityanugatAkAra siddhajAtipratyaya . nAnAkAleShvekavyaktigatonvay UrdhvatAsAmAnyan bhaNyate .
tatra dRuShTAnta yathA – ya ev kevalagnAnotpattikShaNe muktAtmA dvitIyAdikShaNeShvapi sa eveti pratIti . athavA
nAnAgosharIreShu gaurayan gaurayamiti gojAtipratItistiryaksAmAnyam . yathaiv chaikasmin puruShe
bAlakumArAdyavasthAsu sa evAyan devadatta iti pratyay UrdhvatAsAmAnyam . davvANi guNappagANi bhaNidANi
dravyANi guNAtmakAni bhaNitAni . anvayino guNA athavA sahabhuvo guNA iti guNalakShaNam .
yathA anantagnAnasukhAdivisheShaguNebhyastathaivAgurulaghukAdisAmAnyaguNebhyashchAbhinnatvAdguNAtmakan bhavati
siddhajIvadravyan, tathaiv svakIyasvakIyavisheShasAmAnyaguNebhya sakAshAdabhinnatvAt sarvadravyANi
guNAtmakAni bhavanti . tehin puNo pajjAyA tai pUrvoktalakShaNairdravyairguNaishcha paryAyA bhavanti . vyatirekiNa
paryAyA athavA kramabhuva paryAyA iti paryAyalakShaNam . yathaikasmin muktAtmadravye kinchidUnacharam-
166pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
rUpAdikake sva -parake kAraN pravartamAn pUrvottar avasthAmen honevAle tAratamyake kAraN dekhanemen
AnevAle svabhAvavisheSharUp anekatvakI Apatti vah guNAtmak vibhAvaparyAy hai, usIprakAr
samasta dravyommen, rUpAdikake yA gnAnAdike sva -parake kAraN pravartamAn pUrvottar avasthAmen
honevAle tAratamyake kAraN dekhanemen AnevAle svabhAvavisheSharUp anekatvakI Apatti vah
guNAtmak vibhAvaparyAy hai .
vAstavamen yah, sarva padArthonke dravyaguNaparyAyasvabhAvakI prakAshak 1pArameshvarI vyavasthA
bhalI -uttam -pUrNa -yogya hai, dUsarI koI nahIn; kyonki bahutase (jIv) paryAyamAtrakA hI avalamban
1. parameshvarakI kahI huI .