mAtramevAvalambya tattvApratipattilakShaNan mohamupagachchhanta parasamayA bhavanti ..93..
athAnuShangikImimAmev svasamayaparasamayavyavasthAn pratiShThApyopasanharati —
je pajjaesu NiradA jIvA parasamaig tti NiddiTThA .
AdasahAvamhi ThidA te sagasamayA muNedavvA ..94..
ye paryAyeShu niratA jIvA parasamayikA iti nirdiShTA .
AtmasvabhAve sthitAste svakasamayA gnAtavyA ..94..
sharIrAkAragatimArgaNAvilakShaNa siddhagatiparyAya tathAgurulaghukaguNaShaDvRuddhihAnirUpA sAdhAraNasvabhAv-
guNaparyAyAshcha, tathA sarvadravyeShu svabhAvadravyaparyAyA svajAtIyavijAtIyavibhAvadravyaparyAyAshcha, tathaiv
svabhAvavibhAvaguNaparyAyAshcha ‘jesin atthi sahAo’ ityAdigAthAyAn, tathaiv ‘bhAvA jIvAdIyA’ ityAdi-
gAthAyAn cha panychAstikAye pUrvan kathitakrameN yathAsambhavan gnAtavyA . pajjayamUDhA hi parasamayA yasmAditthambhUt-
kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
167
karake, tattvakI apratipatti jisakA lakShaN hai aise mohako prApta hote huye parasamay hote hain .
bhAvArtha : — padArtha dravyasvarUp hai . dravya anantaguNamay hai . dravyon aur guNonse paryAyen
hotI hain . paryAyonke do prakAr hain : — 1 – dravyaparyAy, 2 – guNaparyAy . inamense dravyaparyAyake do
bhed hain : — 1 – samAnajAtIy — jaise dvi – aNuk, tri -aNuk, ityAdi skandha;
2 – asamAnajAtIy — jaise manuShya dev ityAdi . guNaparyAyake bhI do bhed hain : — 1 – svabhAv-
paryAy — jaise siddhake guNaparyAy 2 – vibhAvaparyAy — jaise svaparahetuk matignAnaparyAy .
aisA jinendra bhagavAnakI vANIse kathit sarva padArthonkA dravya -guN -paryAyasvarUp hI
yathArtha hai . jo jIv dravya -guNako na jAnate huye mAtra paryAyakA hI Alamban lete hain ve nij
svabhAvako na jAnate huye parasamay hain ..93..
ab 1AnuShangik aisI yah hI svasamay -parasamayakI vyavasthA (arthAt svasamay aur
parasamayakA bhed) nishchit karake (usakA) upasanhAr karate hain : —
anvayArtha : — [ye jIvA ] jo jIv [paryAyeShu niratA ] paryAyommen lIn hain
[parasamayikA iti nirdiShTA ] unhen parasamay kahA gayA hai [AtmasvabhAve sthitA ] jo jIv
AtmasvabhAvamen sthit hain [te ] ve [svakasamayA gnAtavyA ] svasamay jAnane ..94..
1. AnuShangik = pUrva gAthAke kathanake sAth sambandhavAlI .
paryAyamAn rat jIv je te ‘parasamay’ nirdiShTa chhe;
AtmasvabhAve sthit je te ‘svakasamay’ gnAtavya chhe . 94.