ih hi dravyamekatvanibandhanabhUtan dravyatvasAmAnyamanujjhadev tadadhirUDhavisheShalakShaN- sadbhAvAdanyonyavyavachchheden jIvAjIvatvavisheShamupaDhaukate . tatra jIvasyAtmadravyamevaikA vyakti . ajIvasya puna pudgaladravyan dharmadravyamadharmadravyan kAladravyamAkAshadravyan cheti panch vyaktaya . kathanen dvitIyA cheti ‘AgAsamaNuNiviTThan’ ityAdisUtradvayen saptamasthalam . tadanantaran kAlANurUpadravyakAl- sthApanarUpeN ‘uppAdo paddhanso’ ityAdigAthAtrayeNAShTamasthalamiti visheShagneyAdhikAre samudAyapAtanikA . tadyathA — ath jIvAjIvalakShaNamAvedayati — davvan jIvamajIvan dravyan jIvAjIvalakShaNan bhavati . jIvo puN chedaNo jIva punashchetana svatasiddhayA bahiranggakAraNanirapekShayA bahirantashcha prakAshamAnayA nityarUpayA nishchayen paramashuddhachetanayA, vyavahAreN punarashuddhachetanayA cha yuktatvAchchetano bhavati . punarapi kimvishiShTa .
ab, dravyavisheShakA pragnApan karate hain (arthAt dravyavisheShonko – dravyako bhedonko – batalAte hain ) . usamen (pratham), dravyake jIv -ajIvapanerUp visheShako nishchit karate hain, (arthAt dravyake jIv aur ajIv – aise do bhed batalAte hain ) : —
anvayArtha : — [dravyan ] dravya [jIva ajIva ] jIv aur ajIv hai . [puna ] usamen [chetanopayogamaya ] chetanAmay tathA upayogamay so [jIva ] jIv hai, [cha ] aur [pudgaladravyapramukha achetana ] pudgaladravyAdik achetan dravya ve [ajIva bhavati ] ajIv hain ..127..
TIkA : — yahAn (is vishvamen) dravya, ekatvake kAraNabhUt dravyatvasAmAnyako chhoDe binA hI, usamen rahe hue visheShalakShaNonke sadbhAvake kAraN ek -dUsarese pRuthak kiye jAnepar jIvatvarUp aur ajIvatvarUp visheShako prApta hotA hai . usamen, jIvakA Atmadravya hI ek bhed hai; aur ajIvake pudgal dravya, dharmadravya, adharmadravya, kAladravya tathA AkAshadravya — yah pAnch bhed hain . jIvakA visheShalakShaN chetanA -upayogamayatva (chetanAmayapanA aur upayogamayapanA) hai;
chhe dravya jIv, ajIv; chit -upayogamay te jIv chhe; pudgalapramukh je chhe achetan dravya, teh ajIv chhe. 127.
252pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-