AkAshasyaikANuvyApyonsha kilAkAshapradesha, sa khalvekopi sheShapanchadravyapradeshAnAn paramasaukShmyapariNatAnantaparamANuskandhAnAn chAvakAshadAnasamartha . asti chAvibhAgaikadravyatvepyansh- kalpanamAkAshasya, sarveShAmaNUnAmavakAshadAnasyAnyathAnupapatte . yadi punarAkAshasyAnshA na syuriti matistadAnggulIyugalan nabhasi prasArya nirUpyatAn kimekan kShetran kimanekam . ekan yatsUchitan pradeshasvarUpan tadidAnIn vivRuNoti — AgAsamaNuNiviTThan AkAshan aNuniviShTan pudgal- paramANuvyAptam . AgAsapadesasaNNayA bhaNidan AkAshapradeshasangnayA bhaNitan kathitam . savvesin cha aNUNan
ab, AkAshake pradeshakA lakShaN sUtra dvArA kahate hain : —
anvayArtha : — [aNuniviShTan AkAshan ] ek paramANu jitane AkAshamen rahatA hai utane AkAshako [AkAshapradeshasangnayA ] ‘AkAshapradesh’ aise nAmase [bhaNitam ] kahA gayA hai . [cha ] aur [tat ] vah [sarveShAn aNUnAn ] samasta paramANuonko [avakAshan dAtun shaknoti ] avakAsh deneko samartha hai ..140..
TIkA : — AkAshakA ek paramANuse vyApya ansh vah AkAshapradesh hai; aur vah ek (AkAshapradesh) bhI sheSh pAnch dravyonke pradeshonko tathA param sUkShmatArUpase pariNamit ananta paramANuonke skandhonko avakAsh denemen samartha hai . AkAsh avibhAg (akhanD) ek dravya hai, phi ra bhI usamen (pradesharUp) anshakalpanA ho sakatI hai, kyonki yadi aisA na ho to sarva paramANuonko avakAsh denA nahIn ban sakegA .
aisA hone par bhI yadi ‘AkAshake ansh nahIn hote’ (arthAt anshakalpanA nahIn kI jAtI), aisI (kisIkI) mAnyatA ho, to AkAshamen do anguliyAn phai lAkar batAiye ki ‘do anguliyonkA
AkAsh je aNuvyApya, ‘Abhapradesh’ sangnA tehane; te ek sau paramANune avakAshadAnasamartha chhe. 140.