chetkimabhinnAnshAvibhAgaikadravyatven kin vA bhinnAnshAvibhAgaikadravyatven . abhinnAnshA- vibhAgaikadravyatven chet yenAnshenaikasyA angule kShetran tenAnshenetarasyA ityanyatarAnshAbhAva . evan dvayAdyanshAnAmabhAvAdAkAshasya paramANoriv pradeshamAtratvam . bhinnAnshAvibhAgaikadravyatven chet avibhAgaikadravyasyAnshakalpanamAyAtam . anekan chet kin savibhAgAnekadravyatven kin vAvibhAgai- kadravyatven . savibhAgAnekadravyatven chet ekadravyasyAkAshasyAnantadravyatvan, avibhAgaikadravyatven chet avibhAgaikadravyasyAnshakalpanamAyAtam ..140.. sarveShAmaNUnAn chakArAtsUkShmaskandhAnAn cha sakkadi tan dedumavagAsan shaknoti sa AkAshapradesho dAtum- vakAsham . tasyAkAshapradeshasya yadItthambhUtamavakAshadAnasAmarthyan na bhavati tadAnantAnanto jIvarAshista- smAdapyanantaguNapudgalarAshishchAsankhyeyapradeshaloke kathamavakAshan labhate . tachcha vistareN pUrvan bhaNitamev . ath matam – akhaNDAkAshadravyasya pradeshavibhAga kathan ghaTate . parihAramAh – chidAnandaikasvabhAvanijAtma- tattvaparamaikAgryalakShaNasamAdhisanjAtanirvikArAhlAdaikarUpasukhasudhArasAsvAdatRuptamuniyugalasyAvasthitakShetran kimekamanekan vA . yadyekan tarhi dvayorapyekatvan prApnoti . na cha tathA . bhinnan chettadA akhaNDasyA- pyAkAshadravyasya pradeshavibhAgo na virudhyat ityartha ..140.. ath tiryakprachayordhvaprachayau ek kShetra hai yA anek ?’ yadi ek hai to (prashna hotA hai ki : — ), (1) AkAsh abhinna anshovAlA avibhAg ek dravya hai, isaliye do anguliyonkA ek kShetra hai yA (2) bhinna anshomvAlA avibhAg ek dravya hai, isaliye ? (1) yadi ‘AkAsh abhinna anshavAlA avibhAg ek dravya hai isaliye do anguliyonkA ek kShetra hai’ aisA kahA jAy to, jo ansh ek angulikA kShetra hai vahI ansh dUsarI angulikA bhI kShetra hai, isaliye domense ek anshakA abhAv ho gayA . is prakAr do ityAdi (ekase adhik) anshonkA abhAv honese AkAsh paramANukI bhAnti pradeshamAtra siddha huA ! (isaliye yah to ghaTit nahIn hotA); (2) yadi yah kahA jAy ki ‘AkAsh bhinna anshomvAlA avibhAg ek dravya hai’ (isaliye do anguliyonkA ek kShetra hai) to (yah yogya hI hai, kyonki) avibhAg ek dravyamen ansh – kalpanA phalit huI .
yadi aisA kahA jAy ki (do anguliyonke) ‘anek kShetra hain ’ (arthAt ekase adhik kShetra hain, ek nahIn) to (prashna hotA hai ki – ), (1) ‘AkAsh savibhAg (khanDakhanDarUp) anek dravya hai isaliye do anguliyonke anek kShetra hain yA (2) ‘AkAsh avibhAg ek dravya’ honepar bhI do anguliyonke anek (ek se adhik) kShetra hain ? (1) ‘AkAsh savibhAg anek dravya honese do angaliyonke anek kShetra hain’ aisA mAnA jAy to, AkAsh jo ki ek dravya hai use anantadravyatva AjAyagA’; (isaliye yah to ghaTit nahIn hotA) (2) ‘AkAsh avibhAg ek dravya honese do anguliyonkA anek kShetra hai’ aisA mAnA jAy to (yah yogya hI hai kyonki) avibhAg ek dravyamen anshakalpanA phalit huI ..140..
278pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-