prANairhi tAvajjIva karmaphalamupabhunkte; tadupabhunjAno mohapradveShAvApnoti; tAbhyAn svajIv- parajIvayo prANAbAdhan vidadhAti . tadA kadAchitparasya dravyaprANAnAbAdhya kadAchidanAbAdhya svasya bhAvaprANAnuparaktatven bAdhamAno gnAnAvaraNAdIni karmANi badhnAti . evan prANA paudgalikakarmakAraNatAmupayAnti ..149..
gnAnasvarUpan svakIyashuddhaprANan hanti, pashchAduttarakAle paraprANaghAte niyamo nAstIti ..149.. athendri- yAdiprANotpatterantaranggahetumupadishati — AdA kammamalimaso ayamAtmA svabhAven bhAvakarmadravyakarmanokarma- malarahitatvenAtyantanirmalopi vyavahAreNAnAdikarmabandhavashAnmalImaso bhavati . tathAbhUta san kin karoti . dharedi pANe puNo puNo aNNe dhArayati prANAn punapuna anyAnnavatarAn . yAvatkim . Na chayadi
TIkA : — pratham to prANonse jIv karmaphalako bhogatA hai; use bhogatA huA moh tathA dveShako prApta hotA hai; moh tathA dveShase svajIv tathA parajIvake prANonko 1bAdhA pahunchAtA hai . vahAn kadAchit (-kisI samay) parake dravya prANonko bAdhA pahunchAkar aur kadAchit (parake dravya prANonko) bAdhA na pahunchAkar, apane bhAvaprANonko to 2uparaktapanese (avashya hI) bAdhA pahunchAtA huA jIv gnAnAvaraNAdi karmonko bAndhatA hai . isaprakAr prAN paudgalik karmonke kAraNapaneko prApta hote hain ..149..
ab paudgalik prANonkI santatikI (-pravAhakI – paramparAkI) pravRuttikA antarang hetu sUtra dvArA kahate hain : —
mamatA sharIrapradhAn viShaye jyAn lagI chhoDe nahIn. 150.
294pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. bAdhA = pIDA, upadrav, vighna .
2. uparaktapanA = malinapanA; vikArIpanA; mohAdipariNAmarUp pariNamit honA . [jaise koI puruSh tapta loheke
golese dUsareko jalAnekI ichchhA karatA huA pratham to svayam apaneko hI jalAtA hai; (-svayam apane hI
hAthako jalAtA hai ) phi ra dUsarA jale yA na jale — isakA koI niyam nahIn hai; usIprakAr jIv
mohAdipariNAmarUp pariNamit hotA huA pratham to nirvikAr svasamvedanagnAnasvarUp nij shuddha bhAvaprANonko
hI hAni pahunchAtA hai, phi ra dUsareke dravyaprANonkI hAni ho yA na ho — isakA koI niyam nahIn hai .]