Pravachansar-Hindi (English transliteration). Gatha: 166.

< Previous Page   Next Page >


Page 317 of 513
PDF/HTML Page 350 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
317
ath paramANUnAn piNDatvasya yathoditahetutvamavadhArayati

NiddhattaNeN duguNo chaduguNaNiddheN bandhamaNubhavadi .

lukkheN vA tiguNido aNu bajjhadi panchaguNajutto ..166..
snigdhatven dviguNashchaturguNasnigdhen bandhamanubhavati .
rUkSheN vA triguNitoNurbadhyate panychaguNayukta ..166..

yathoditahetukamev paramANUnAn piNDatvamavadhAryan, dvichaturguNayostripanchaguNayoshcha dvayo snigdhayo dvayo rUkShayordvayo snigdharUkShayorvA paramANvorbandhasya prasiddhe . uktan cha‘‘NiddhA NiddheN bajjhanti lukkhA lukakhA ya poggalA . NiddhalukkhA ya bajjhanti rUvArUvI ya poggalA ..’’ trishaktiyuktarUkShasya panychaguNarUkSheN snigdhen vA viShamasangnen dviguNAdhikatve sati bandho bhavatIti gnAtavyam . ayan tu visheShaparamAnandaikalakShaNasvasamvedanagnAnabalen hIyamAnarAgadveShatve sati pUrvokta- ab aisA nishchit karate hain ki paramANuonke piNDapanemen yathokta (uparokta) hetu hai :

anvayArtha :[snigdhatven dviguNa ] snigdharUpase do anshavAlA paramANu [chaturguNasnigdhen ] chAr anshavAle snigdha (athavA rUkSha) paramANuke sAth [bandhan anubhavati ] bandhakA anubhav karatA hai . [vA ] athavA [rUkSheN triguNita aNu ] rUkSharUpase tIn anshavAlA paramANu [panchaguNayukta ] pAnch anshavAleke sAth yukta hotA huA [badhyate ] bandhatA hai ..166..

TIkA :yathokta hetuse hI paramANuonke piNDapanA hotA hai aisA nishchit karanA chAhiye; kyonki do aur chAr guNavAle tathA tIn aur pAnch guNavAle do snigdha paramANuonke athavA do rUkSha paramANuonke athavA do snigdharUkSha paramANuonke (ek snigdha aur ek rUkSha paramANuke) bandhakI prasiddhi hai . kahA bhI hai ki :

‘‘NiddhA NiddheN bajjhanti lukkhA lukkhA ya poggalA .
NiddhalukkhA ya bajjhanti rUvArUvI ya poggalA ..’’
‘‘Niddhassa NiddheN durAhieN lukkhassa lukkheN durAhieN .
Niddhassa lukkheN havedi bandho jahaNNavajje visamen same vA ..’’
chaturansh ko snigdhANu sah dvayanshamay snigdhANuno;
panchAnshI aNu sah bandh thAy trayAnshamay rUkShANuno. 166.