samato dvayadhikaguNAddhi snigdharUkShatvAdbandha ityutsarga, snigdharUkShadvayadhikaguNatvasya hi pariNAmakatven bandhasAdhanatvAt . na khalvekaguNAt snigdharUkShatvAdbandha ityapavAda, ekaguN- snigdharUkShatvasya hi pariNamyapariNAmakatvAbhAven bandhasyAsAdhanatvAt ..165.. chet . eko dviguNastiShThati dvitIyopi dviguN iti dvau samasankhyAnau tiShThatastAvat ek sya vivakShitadviguNasya dviguNAdhik tve kRu te sati sa chaturguNo bhavati shaktichatuShTayapariNato bhavati . tasya chaturguNasya pUrvoktadviguNen sah bandho bhavatIti . tathaiv dvau trishaktiyukto tiShThatastAvat, tatrApyekasya triguNashabdAbhidheyasya trishaktiyuktasya paramANo shaktidvayamelApake kRute sati panychaguNatvan bhavati . ten panychaguNen sah pUrvoktatriguNasya bandho bhavati . evan dvayordvayo snigdhayordvayordvayo rUkShayordvayordvayo snigdharUkShayorvA samayo viShamayoshcha dviguNAdhik tve sati bandho bhavatItyartha, kintu visheShosti . AdiparihINA Adishabden jalasthAnIyan jaghanyasnigdhatvan vAlukAsthAnIyan jaghanyarUkShatvan bhaNyate, tAbhyAn vihInA AdiparihINA badhyante . kinch – paramachaitanyapariNatilakShaNaparamAtmatattvabhAvanArUpadharmadhyAn- shukladhyAnabalen yathA jadhanyasnigdhashaktisthAnIye kShINarAgatve sati jadhanyarUkShashaktisthAnIye kShINadveShatve cha sati jalavAlukayoriv jIvasya bandho na bhavati, tathA pudgalaparamANorapi jaghanyasnigdha- rUkShashaktiprastAve bandho na bhavatItyabhiprAya ..165.. ath tamevArthan visheSheN samarthayati — guNashabdavAchyashaktidvayayuktasya snigdhaparamANoshchaturguNasnigdhen rUkSheN vA samashabdasangnen tathaiv dvayadhikA ] yadi samAnase do adhik anshavAle hon to [badhyante hi ] bandhate hain, [Adi parihInA ] jaghanyAnshavAle nahIn bandhate ..165..
TIkA : — samAnase do guN (ansh) adhik snigdhatva yA rUkShatva ho to bandh hotA hai yah utsarga (sAmAnya niyam) hai; kyonki snigdhatva yA rUkShatvakI dviguNAdhikatAkA honA vah pariNAmak (pariNaman karAnevAlA) honese bandhakA kAraN hai .
yadi ek guN snigdhatva yA rUkShatva ho to bandh nahIn hotA yah apavAd hai; kyonki ek guN snigdhatva yA rUkShatvake 1pariNamya – pariNAmakatAkA abhAv honese bandhake kAraNapanekA abhAv hai ..165..
316pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. pariNamya = pariNaman karane yogya . [dash ansh snigdhatAvAlA paramANu bArah ansh rUkShatAvAle paramANuke
sAth bandhakar skandh banane par, dash ansh snigdhatAvAlA paramANu bArah ansh rUkShatArUp pariNamit ho jAtA
hai; athavA dash ansh snigdhatAvAlA paramANu bArah ansh snigdhatAvAle paramANuke sAth bandhakar skandh banane
par, dash ansh snigdhatAvAlA paramANu bArah ansh snigdhatArUp pariNamit ho jAtA hai; isaliye kam
anshavAlA paramANu pariNamya hai aur do adhik anshavAlA paramANu pariNAmak hai . ek ansh snigdhatA yA
rUkShatAvAlA paramANu (sAmAnya niyamAnusAr) pariNAmak to hai hI nahIn, kintu jaghanyabhAvamen vartit honese
pariNamya bhI nahIn hai . is prakAr jaghanyabhAv bandhakA kAraN nahIn hai .]]