evamamI samupajAyamAnA dvipradeshAdaya skandhA vishiShTAvagAhanashaktivashAdupAtta- saukShmyasthaulyavisheShA vishiShTAkAradhAraNashaktivashAdgRuhItavichitrasansthAnA santo yathAsvan paramANusvarUpakathanen prathamagAthA, snigdharUkShaguNavivaraNen dvitIyA, snigdharUkShaguNAbhyAn dvayadhikatve sati bandhakathanen tRutIyA, tasyaiv dRuDhIkaraNen chaturthI cheti paramANUnAn parasparabandhavyAkhyAnamukhyatven prathamasthale gAthAchatuShTayan gatam . athAtmA dvayaNukAdipudgalaskandhAnAn kartA na bhavatItyupadishati — jAyante utpadyante . ke kartAra . dupadesAdI khandhA dvipradeshAdyanantANuparyantA skandhA . ke jAyante . puDhavijalateuvAU pRithvIjalatejovAyava . kathambhUtA santa . suhumA vA bAdarA sUkShmA vA bAdarA vA . punarapi kimvishiShTA santa . sasanThANA yathAsambhavan vRuttachaturasrAdisvakIyasvakIy- sansthAnAkArayuktA . kai kRutvA jAyante . sagapariNAmehin svakIyasvakIyasnigdharUkShapariNAmairiti . ath vistara — jIvA hi tAvadvastutaShTangkotkIrNagnAyakaikarUpeN shuddhabuddhaikasvabhAvA ev, pashchAdvayavahAreNAnAdikarmabandhopAdhivashen shuddhAtmasvabhAvamalabhamAnA santa pRuthivyaptejovAtakAyikeShu
ab, AtmAke pudgalonke piNDake kartRutvakA abhAv nishchit karate hain : —
anvayArtha : — [dvipradeshAdaya skandhA ] dvipradeshAdik (do se lekar anantapradeshavAle) skandh [sUkShmA vA bAdarA ] jo ki sUkShma athavA bAdar hote hain aur [sasansthAnA ] sansthAnon (AkAron) sahit hote hain ve — [pRuthivIjalatejovAyava ] pRithvI, jal, tej aur vAyurUp [svakapariNAmai jAyante ] apane pariNAmonse hote hain ..167..
TIkA : — is (pUrvokta) prakArase yah utpanna honevAle dvipradeshAdik skandh — jinane vishiShTa avagAhanakI shaktike vash sUkShmatA aur sthUlatArUp bhed grahaN kiye hain aur jinane vishiShTa AkAr dhAraN karanekI shaktike vash hokar vichitra sansthAn grahaN kiye hain ve — apanI
skandho pradeshadvayAdiyut, sthUl -sUkShma ne sAkAr je, te pRithvI – vAyu – tej – jal pariNAmathI nij thAy chhe. 167.