gnAnan hi trisamayAvachchhinnasarvadravyaparyAyarUpavyavasthitavishvagneyAkArAnAkrAmat sarvagatamuktan, tathAbhUtagnAnamayIbhUy vyavasthitatvAdbhagavAnapi sarvagat ev . evan sarvagatagnAnaviShayatvAtsarverthA api sarvagatagnAnAvyatiriktasya bhagavatastasya te viShayA iti bhaNitatvAttadgatA ev bhavanti .
tatra nishchayanayenAnAkulatvalakShaNasaukhyasamvedanatvAdhiShThAnatvAvachchhinnAtmapramANagnAnasva- tattvAparityAgen vishvagneyAkArAnanupagamyAvabudhyamAnopi vyavahAranayen bhagavAn sarvagat iti vyapadishyate . tathA naimittikabhUtagneyAkArAnAtmasthAnavalokya sarverthAstadgatA ityupacharyante . na cha teShAn paramArthatonyonyagamanamasti, sarvadravyANAn svarUpaniShThatvAt . ayan kramo gnAnepi nishcheya ..26.. sarvagna . kasmAt sarvagato bhavati . jiNo jina NANamayAdo ya gnAnamayatvAddheto savve vi ya taggayA jagadi aTThA sarvepi cha ye jagatyarthAste darpaNe bimbavad vyavahAreN tatra bhagavati gatA bhavanti . kasmAt . te bhaNidA terthAstatra gatA bhaNitA visayAdo viShayatvAtparichchhedyatvAt gneyatvAt . kasya . tassa tasya bhagavat iti . tathAhi ---yadanantagnAnamanAkulatvalakShaNAnantasukhan cha tadAdhArabhUtastAvadAtmA . itthan- bhUtAtmapramANan gnAnamAtmana svasvarUpan bhavati . itthambhUtan svasvarUpan dehagatamaparityajannev lokAlokan parichchhinatti . tata kAraNAdvayavahAreN sarvagato bhaNyate bhagavAn . yen cha kAraNen nIlapItAdibahi- padArthA Adarshe bimbavat parichchhittyAkAreN gnAne pratiphalanti tata kAraNAdupachAreNArthakAryabhUtA
TIkA : — gnAn trikAlake sarva dravya – paryAyarUp pravartamAn samasta gneyAkAronko pahunch jAnese ( – jAnatA honese) sarvagat kahA gayA hai; aur aise (sarvagat) gnAnamay hokar rahanese bhagavAn bhI sarvagat hI hain . isaprakAr sarva padArtha bhI sarvagat gnAnake viShay honese, sarvagat gnAnase abhinna un bhagavAnake ve viShay hain aisA (shAstramen) kahA hai; isaliye sarva padArtha bhagavAnagat hI ( – bhagavAnamen prApta hI) hain .
vahAn (aisA samajhanA ki) — nishchayanayase anAkulatAlakShaN sukhakA jo samvedan us sukhasamvedanake 1adhiShThAnatA jitanA hI AtmA hai aur us AtmAke barAbar hI gnAn svatattva hai; us nij – svarUp AtmapramAN gnAnako chhoDe binA, samasta 2gneyAkAronke nikaT gaye binA, bhagavAn (sarva padArthonko) jAnate hain . nishchayanayase aisA hone par bhI vyavahAranayase yah kahA
44pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. adhiShThAn = AdhAr, rahanekA sthAn . (AtmA sukhasamvedanakA AdhAr hai . jitanemen sukhakA vedan hotA hai utanA hI AtmA hai .)
2. gneyAkAron = par padArthonke dravya -guN -paryAy jo ki gney hain . (yah gneyAkAr paramArthata AtmAse sarvathA bhinna hai .)