mūḍho bhāvaḥ sa khalu mohaḥ . tenāvacchannātmarūpaḥ sannayamātmā paradravyamātmadravyatven paraguṇ-
mātmaguṇatayā paraparyāyānātmaparyāyabhāven pratipadyamānaḥ, prarūḍhadr̥ḍhatarasaṁskāratayā paradravya-
mevāharaharupādadāno, dagdhendriyāṇāṁ rucivaśenādvaite‘pi pravartitadvaito, rucitāruciteṣu viṣayeṣu
rāgadveṣāvupaśliṣya, pracuratarāmbhobhārarayāhataḥ setubandha iv dvedhā vidāryamāṇo nitarāṁ
kṣobhamupaiti . ato moharāgadveṣabhedāttribhūmiko mohaḥ ..83..
dānasya ca hi sphu ṭaṁ te te pūrvoktaratnatrayādhārāḥ . ṇamo tesiṁ namastebhya iti namaskārasyāpi
ta ev yogyāḥ ..✽7.. evamāptātmasvarūpaviṣaye mūḍhatvanirāsārthaṁ gāthāsaptaken dvitīyajñān-
kaṇḍikā gatā . ath śuddhātmopalambhapratipakṣabhūtamohasya svarūpaṁ bhedāṁśca pratipādayati — davvādiesu
śuddhātmādidravyeṣu, teṣāṁ dravyāṇāmanantajñānādyastitvādiviśeṣasāmānyalakṣaṇaguṇeṣu, śuddhātmapariṇati-
lakṣaṇasiddhatvādiparyāyeṣu ca yathāsaṁbhavaṁ pūrvopavarṇiteṣu vakṣyamāṇeṣu ca mūḍho bhāvo eteṣu
pūrvoktadravyaguṇaparyāyeṣu viparītābhiniveśarūpeṇ tattvasaṁśayajanako mūḍho bhāvaḥ jīvassa havadi moho tti
itthaṁbhūto bhāvo jīvasya darśanamoh iti bhavati . khubbhadi teṇucchaṇṇo ten darśanamohenāvacchanno jhampitaḥ
sannakṣubhitātmatattvaviparīten kṣobheṇ kṣobhaṁ svarūpacalanaṁ viparyayaṁ gacchati . kiṁ kr̥tvā . pappā rāgaṁ va dosaṁ
vā nirvikāraśuddhātmano viparītamiṣṭāniṣṭendriyaviṣayeṣu harṣaviṣādarūpaṁ cāritramohasaṁjñaṁ rāgadveṣaṁ vā prāpya
ceti . anen kimuktaṁ bhavati . moho darśanamoho rāgadveṣadvayaṁ cāritramohaśceti tribhūmiko
moh iti ..83.. ath duḥkhahetubhūtabandhasya kāraṇabhūtā rāgadveṣamohā nirmūlanīyā ityāghoṣayati —
paryāy haiṁ unameṁ honevālā 1tattva -apratipattilakṣaṇ mūrḥ bhāv vah vāstavameṁ moh hai . us
mohase nijarūp ācchādit honese yah ātmā paradravyako svadravyarūpase, paraguṇako
svaguṇarūpase, aur par -paryāyoṁko svaparyāyarūp samajhakar -aṁgīkār karake, ati rūḍh –
dr̥rḥatar saṁskārake kāraṇ paradravyako hī sadā grahaṇ karatā huā, 2dagdha indriyoṁkī rucike
vaśase 3advaitameṁ bhī dvait pravr̥tti karatā huā, rucikar -arucikar viṣayoṁmeṁ rāgadveṣ karake
ati pracur jalasamūhake vegase prahārako prāpta setubandha (pul) kī bhān̐ti do bhāgoṁmeṁ khaṁḍit
hotā huā atyanta kṣobhako prāpta hotā hai . isase moh, rāg aur dvaiṣ — in bhedoṁke kāraṇ
moh tīn prakārakā hai ..83..
1. tattva apratipattilakṣaṇ = tattvakī apratipatti (-aprāpti, ajñān, anirṇay) jisakā lakṣaṇ hai aisā .
2. dagdha = jalī huī; halakī; śāpit . (‘dagdha’ tiraskāravācak śabda hai)
3. indriyaviṣayoṁmeṁ – padārthoṁmeṁ ‘yah acche haiṁ aur yah bure’ isaprakārakā dvait nahīṁ hai; tathāpi vahān̐ bhī
mohācchādit jīv acche – būrekā dvait utpanna kar lete haiṁ .
kahānajainaśāstramālā ]
jñānatattva -prajñāpan
143