ih khalvāgamanigaditeṣvananteṣu guṇeṣu kaiścid guṇairanyayogavyavacchedakatayāsādhāraṇ-
tāmupādāy viśeṣaṇatāmupagatairanantāyāṁ dravyasaṁtatau svaparavivekamupagacchantu mohaprahāṇapravaṇabuddhayo
labdhavarṇāḥ . tathāhi – yadidaṁ sadakāraṇatayā svataḥsiddhamantarbahirmukhaprakāśaśālitayā svapar-
paricchedakaṁ madīyaṁ mam nām caitanyamahamanen ten samānajātīyamasamānajātīyaṁ vā dravyamanyad-
pahāy mamātmanyev vartamānenātmīyamātmānaṁ sakalatrikālakalitadhrauvyaṁ dravyaṁ jānāmi . evaṁ
bhedajñānamāśritya . jo yaḥ kartā so sa mohakkhayaṁ kuṇadi nirmohaparamānandaikasvabhāvaśuddhātmano
viparītasya mohasya kṣayaṁ karotīti sūtrārthaḥ ..89.. ath pūrvasūtre yaduktaṁ svaparabhedavijñānaṁ tadāgamataḥ
siddhayatīti pratipādayati — tamhā jiṇamaggādo yasmādevaṁ bhaṇitaṁ pūrvaṁ svaparabhedavijñānād mohakṣayo
bhavati, tasmātkāraṇājjinamārgājjināgamāt guṇehiṁ guṇaiḥ ādaṁ ātmānaṁ, na kevalamātmānaṁ paraṁ ca
paradravyaṁ ca . keṣu madhye . davvesu śuddhātmādiṣaḍdravyeṣu abhigacchadu abhigacchatu jānātu . yadi
kim . ṇimmohaṁ icchadi jadi nirmohabhāvamicchati yadi cet . sa kaḥ . appā ātmā . kasya saṁbandhitven .
154pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
ṭīkā : — mohakā kṣay karaneke prati 1pravaṇ buddhivāle budhajan is jagatameṁ āgamameṁ
kathit ananta guṇoṁmeṁse kinhīṁ guṇoṁke dvārā — jo guṇ 2anyake sāth yog rahit honese
asādhāraṇatā dhāraṇ karake viśeṣatvako prāpta hue haiṁ unake dvārā — ananta dravyaparamparāmeṁ sva-
parake vivekako prāpta karo . (arthāt mohakā kṣay karaneke icchuk paṁḍitajan āgam kathit
ananta guṇoṁmeṁse asādhāraṇ aur bhinnalakṣaṇabhūt guṇoṁke dvārā ananta dravya paramparāmeṁ ‘yah svadravya
haiṁ aur yah paradravya haiṁ’ aisā vivek karo), joki isaprakār haiṁ : —
3sat aur 4akāraṇ honese svataḥsiddha, antarmukh aur bahirmukh prakāśavālā honese
sva -parakā jñāyak – aisā jo yah, mere sāth sambandhavālā, merā caitanya hai usake dvārā — jo
(caitanya) samānajātīy athavā asamānajātīy anya dravyako choṛakar mere ātmāmeṁ hī vartatā
hai usake dvārā — maiṁ apane ātmāko 5sakal -trikālameṁ dhruvatvakā dhārak dravya jānatā hūn̐ .
isaprakār pr̥thakrūpase vartamān svalakṣaṇoṁke dvārā — jo anya dravyako choṛakar usī dravyameṁ
1. pravaṇ = ḍhalatī huī; abhimukh; rat .
2. kitane hī guṇ anya dravyoṁke sāth sambandha rahit honese arthāt anya dravyoṁmeṁ na honese asādhāraṇ haiṁ aur
isaliye viśeṣaṇabhūt – bhinna lakṣaṇabhūt hai; usake dvārā dravyoṁkī bhinnatā niścit kī jā sakatī hai .
3. sat = astitvavālā; satrūp; sattāvālā .
4. akāraṇ = jisakā koī kāraṇ na ho aisā ahetuk, (caitanya sat aur ahetuk honese svayaṁse siddha hai .)
5. sakal = pūrṇa, samasta, niravaśeṣ (ātmā koī kālako bākī rakhe binā saṁpūrṇa tīnoṁ kāl dhruv rahatā
aisā dravya hai .)