na ca tairutpādādibhirguṇaparyāyairvā sah dravyaṁ lakṣyalakṣaṇabhede‘pi svarūpabhedamupavrajati, svarūpat ev dravyasya tathāvidhatvāduttarīyavat .
yathā khalūttarīyamupāttamalināvasthaṁ prakṣālitamamalāvasthayotpadyamānaṁ tenotpāden lakṣyate, na ca ten sah svarūpabhedamupavrajati, svarūpat ev tathāvidhatvamavalambate, tathā dravyamapi samupāttaprāktanāvasthaṁ samucitabahiraṁgasādhanasannidhisadbhāve vicitrabahutarāvasthānaṁ svarūpakartr̥karaṇ- sāmarthyasvabhāvenāntaraṁgasādhanatāmupāgatenānugr̥hītamuttarāvasthayotpadyamānaṁ tenotpāden lakṣyate, na ca ten sah svarūpabhedamupavrajati, svarūpat ev tathāvidhatvamavalambate . yathā ca tadevottarīy- mamalāvasthayotpadyamānaṁ malināvasthayā vyayamānaṁ ten vyayen lakṣyate, na ca ten sah svarūpabhed- karoti, svarūpat ev tathāvidhatvamavalambate . tathāvidhatvaṁ ko‘rthaḥ . utpādavyayadhrauvyaguṇaparyāyasvarūpeṇ pariṇamati, tathā sarvadravyāṇi svakīyasvakīyayathocitotpādavyayadhrauvyaistathaiv guṇaparyāyaiśca sah yadyapi saṁjñālakṣaṇaprayojanādibhirbhedaṁ kurvanti tathāpi sattāsvarūpeṇ bhedaṁ na kurvanti, svabhāvat ev tathāvidhatvamavalambante . tathāvidhatvaṁ ko‘rthaḥ . utpādavyayādisvarūpeṇ pariṇamanti . athavā yathā vastraṁ
dravyakā un utpādādike sāth athavā guṇaparyāyoṁke sāth lakṣya -lakṣaṇ bhed hone par bhī svarūpabhed nahīṁ hai . svarūpase hī dravya vaisā (utpādādi athavā guṇaparyāyavālā) hai — vastrake samān .
jaise malin avasthāko prāpta vastra, dhone par nirmal avasthāse (-nirmal avasthārūp, nirmal avasthākī apekṣāse) utpanna hotā huā us utpādase lakṣit hotā hai; kintu usakā us utpādake sāth svarūp bhed nahīṁ hai, svarūpase hī vaisā hai (arthāt svayaṁ utpādarūpase hī pariṇat hai); usīprakār jisane pūrva avasthā prāpta kī hai aisā dravya bhī — jo ki ucit bahiraṁg sādhanoṁke sānnidhya (nikaṭatā; hājarī) ke sadbhāvameṁ anek prakārakī bahutasī avasthāyeṁ karatā hai vah — 1antaraṁgasādhanabhūt svarūpakartā aur svarūpakaraṇake sāmarthyarūp svabhāvase anugr̥hīt hone par, uttar avasthāse utpanna hotā huā vah utpādase lakṣit hotā hai; kintu usakā us utpādake sāth svarūpabhed nahīṁ hai, svarūpase hī vaisā hai . aur jaise vahī vastra nirmal avasthāse utpanna hotā huā aur malin avasthāse vyayako prāpta hotā huā us vyayase lakṣit hotā hai, parantu usakā us vyayake sāth svarūpabhed nahīṁ hai, svarūpase hī vaisā hai; usīprakār vahī dravya bhī uttar avasthāse utpanna hotā huā aur pūrva avasthāse vyayako prāpta hotā huā us vyayase lakṣit hotā hai; parantu usakā us vyayake
172pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
1. dravyameṁ nijameṁ hī svarūpakartā aur svarūpakaraṇ honekī sāmarthya hai . yah sāmarthyasvarūp svabhāv hī apane