pāṇehiṁ caduhiṁ jīvadi jīvissadi jo hi jīvido puvvaṁ .
prāṇasāmānyen jīvati jīviṣyati jīvitavāṁśca pūrvamiti jīvaḥ . evamanādi- saṁtānapravartamānatayā trisamayāvasthatvātprāṇasāmānyaṁ jīvasya jīvatvaheturastyev . tathāpi tanna jīvasya svabhāvatvamavāpnoti pudgaladravyanirvr̥ttatvāt ..147..
indriyaprāṇaḥ pañcavidhaḥ, tridhā balaprāṇaḥ, punaścaik ānapānaprāṇaḥ, āyuḥprāṇaśceti bheden daś prāṇāste‘pi cidānandaikasvabhāvātparamātmano niścayen bhinnā jñātavyā ityabhiprāyaḥ ..“12.. ath prāṇaśabdavyutpattyā jīvasya jīvatvaṁ prāṇānāṁ pudgalasvarūpatvaṁ ca nirūpayati — pāṇehiṁ caduhiṁ jīvadi yadyapi niścayen sattācaitanyasukhabodhādiśuddhabhāvaprāṇairjīvati tathāpi vyavahāreṇ vartamānakāle dravyabhāv- rūpaiścaturbhiraśuddhaprāṇairjīvati jīvissadi jīviṣyati bhāvikāle jo hi jīvido yo hi sphu ṭaṁ jīvitaḥ puvvaṁ pūrvakāle so jīvo sa jīvo bhavati . te pāṇā te pūrvoktāḥ prāṇāḥ poggaladavvehiṁ ṇivvattā udayāgat- pudgalakarmaṇā nirvr̥ttā niṣpannā iti . tat ev kāraṇātpudgaladravyaviparītādanantajñānadarśanasukh-
anvayārtha : — [yaḥ hi ] jo [caturbhiḥ prāṇaiḥ ] cār prāṇoṁse [jīvati ] jītā hai, [jīviṣyati ] jiyegā [jīvitaḥ pūrvaṁ ] aur pahale jītā thā, [saḥ jīvaḥ ] vah jīv hai . [punaḥ ] phi ra bhī [prāṇāḥ ] prāṇ to [pudgaladravyaiḥ nirvr̥ttāḥ ] pudgal dravyoṁse niṣpanna (racit) haiṁ ..147..
ṭīkā : — (vyutpattike anusār) prāṇasāmānyase jītā hai, jiyegā, aur pahale jītā thā, vah jīv hai . isaprakār (prāṇasāmānya) anādi saṁtānarūp (-pravāharūp)se pravartamān honese (saṁsāradaśāmeṁ) trikāl sthāyī honese prāṇasāmānya jīvake jīvatvakā hetu hai hī . tathāpi vah (prāṇ sāmānya) jīvakā svabhāv nahīṁ hai kyoṁki vah pudgaladravyase niṣpanna — racit hai .
bhāvārtha : — yadyapi niścayase jīv sadā hī bhāvaprāṇase jītā hai, tathāpi saṁsāradaśāmeṁ vyavahārase use vyavahārajīvatvake kāraṇabhūt indriyādi dravyaprāṇoṁse jīvit kahā jātā hai . aisā
je cār prāṇe jīvato pūrve, jīve che, jīvaśe, te jīv che; paṇ prāṇ to pudgaladaravaniṣpanna che. 147.