paramāṇurhi dvayādipradeśānāmabhāvādapradeśaḥ, ekapradeśasadbhāvāt pradeśamātraḥ, svayamanek- paramāṇudravyātmakaśabdaparyāyavyaktyasaṁbhavādaśabdaśca . yataścatuḥsparśapaṁcarasadvigandhapaṁcavarṇānām- virodhen sadbhāvāt snigdho vā rūkṣo vā syāt, tat ev tasya piṇḍaparyāyapariṇatirūpā dvipradeśāditvānubhūtiḥ . athaivaṁ snigdharūkṣatvaṁ piṇḍatvasādhanam ..163..
ath kīdraśaṁ tatsnigdharūkṣatvaṁ paramāṇorityāvedayati — viśeṣāntarādhikāraḥ samāptaḥ . ath kevalapudgalabandhamukhyatven navagāthāparyantaṁ vyākhyānaṁ karoti . tatra sthaladvayaṁ bhavati . paramāṇūnāṁ parasparabandhakathanārthaṁ ‘apadeso paramāṇū’ ityādiprathamasthale gāthācatuṣṭayam . tadanantaraṁ skandhānāṁ bandhamukhyatven ‘dupadesādī khaṁdhā’ ityādidvitīyasthale gāthāpañcakam . evaṁ dvitīyaviśeṣāntarādhikāre samudāyapātanikā . ath yadyātmā pudgalānāṁ piṇḍaṁ na karoti tarhi kathaṁ piṇḍaparyāyapariṇatiriti praśne pratyuttaraṁ dadāti — apadeso apradeśaḥ . sa kaḥ . paramāṇū pudgalaparamāṇuḥ . punarapi kathaṁbhūtaḥ . padesametto ya dvitīyādipradeśābhāvāt pradeśamātraśca . punaśca kiṁrūpaḥ . sayamasaddo ya svayaṁ vyaktirūpeṇāśabdaḥ . evaṁ viśeṣaṇatrayaviśiṣṭaḥ san ṇiddho vā lukkho vā snigdho vā rūkṣo vā yataḥ kāraṇātsaṁbhavati tataḥ kāraṇāt dupadesādittamaṇuhavadi dvipradeśādirūpaṁ bandhamanubhavatīti . tathāhi — yathāyamātmā śuddhabuddhaikasvabhāven bandharahito‘pi paścādaśuddhanayen snigdhasthānīyarāgabhāven rūkṣasthānīyadveṣabhāven yadā pariṇamati tadā paramāgamakathitaprakāreṇ bandhamanubhavati, tathā paramāṇurapi svabhāven bandharahito‘pi yadā bandhakāraṇabhūtasnigdharūkṣaguṇen pariṇato bhavati tadā pudgalāntareṇ sah vibhāvaparyāyarūpaṁ bandhamanubhavatītyarthaḥ ..163.. ath kīdraśaṁ tatsnigdharūkṣatvamiti pr̥ṣṭe pratyuttaraṁ dadāti —
ṭīkā : — vāstavameṁ paramāṇu dvi – ādi (do, tīn ādi) pradeśoṁke abhāvake kāraṇ apradeś hai, ek pradeśake sadbhāvake kāraṇ pradeśamātra hai aur svayaṁ anek paramāṇudravyātmak śabda paryāyakī vyaktikā (pragaṭatākā) asaṁbhav honese aśabda hai . (vah paramāṇu) avirodhapūrvak cār sparśa, pān̐c ras, do gaṁdh aur pān̐c varṇoṁke sadbhāvake kāraṇ snigdha athavā rūkṣa hotā hai, isīliye use 1piṇḍaparyāyapariṇatirūp dvipradeśādipanekī anubhūti hotī hai . isaprakār snigdharūkṣatva piṇḍapanekā kāraṇ hai ..163..
ab yah batalāte haiṁ ki paramāṇuke vah snigdha – rūkṣatva kisaprakārakā hotā hai : — pra. 39
1. ek paramāṇukī dūsare paramāṇuke sāth piṇḍarūp pariṇati dvipradeśīpanekī anubhūti hai; ek paramāṇukī anya do paramāṇuoṁke sāth piṇḍarūp pariṇati tripradeśīpanekā anubhav hai . isaprakār paramāṇu anya paramāṇuoṁke sāth piṇḍarūp pariṇamit honepar anekapradeśīpanekā anubhav karatā hai .