ātmano hi rasarūpagandhaguṇābhāvasvabhāvatvātsparśaguṇavyaktyabhāvasvabhāvatvāt śabda- paryāyābhāvasvabhāvatvāttathā tanmūlādaliṁgagrāhyatvātsarvasaṁsthānābhāvasvabhāvatvācca pudgaladravya- vibhāgasādhanamarasatvamarūpatvamagandhatvamavyakta tvamaśabdatvamaliṁgagrāhyatvamasaṁsthānatvaṁ cāsti . sakal- pudgalāpudgalājīvadravyavibhāgasādhanaṁ tu cetanāguṇatvamasti . tadev ca tasya svajīv- dravyamātrāśritatven svalakṣaṇatāṁ bibhrāṇaṁ śeṣadravyāntaravibhāgaṁ sādhayati . aliṁgagrāhya iti vaktavye yadaliṁgagrahaṇamityuktaṁ tadbahutarārthapratipattaye . tathā hi — na liṁgairindriyairgrāhakatāmā- mukhyatayā dvitīyaviśeṣāntarādhikāraḥ samāptaḥ . athaikonaviṁśatigāthāparyantaṁ jīvasya pudgalen sah bandha- mukhyatayā vyākhyānaṁ karoti, tatra ṣaṭsthalāni bhavanti . teṣvādau ‘arasamarūvaṁ’ ityādi śuddhajīv- vyākhyānen gāthaikā, ‘mutto rūvādi’ ityādipūrvapakṣaparihāramukhyatayā gāthādvayamiti prathamasthale gāthātrayam . tadanantaraṁ bhāvabandhamukhyatven ‘uvaogamao’ ityādi gāthādvayam . ath parasparaṁ dvayoḥ pudgalayoḥ bandho, jīvasya rāgādipariṇāmen sah bandho, jīvapudgalayorbandhaśceti trividhabandhamukhyatven
anvayārtha : — [jīvam ] jīvako [arasam ] aras, [arūpam ] arūp [agaṁdham ] agaṁdh, [avyaktam ] avyakta, [cetanāguṇam ] cetanāguṇayukta, [aśabdam ] aśabda, [aliṁgagrahaṇam ] aliṁgagrahaṇ (liṁg dvārā grahaṇ na hone yogya) aur [anirdiṣṭasaṁsthānam ] jisakā koī saṁsthān nahīṁ kahā gayā hai aisā [jānīhi ] jāno ..172..
ṭīkā : — ātmā (1) rasaguṇake abhāvarūp svabhāvavālā honese, (2) rūpaguṇake abhāvarūp svabhāvavālā honese, (3) gaṁdhaguṇake abhāvarūp svabhāvavālā honese, (4) sparśaguṇarūp vyaktatāke abhāvarūp svabhāvavālā honese, (5) śabdaparyāyake abhāvarūp svabhāvavālā honese, tathā (6) in sabake kāraṇ (arthāt ras – rūp – gaṁdh ityādike abhāvarūp svabhāvake kāraṇ) liṁgake dvārā agrāhya honese or (7) sarva saṁsthānoṁke abhāvarūp svabhāvavālā honese, ātmāko pudgaladravyase vibhāgakā sādhanabhūt (1) arasapanā, (2) arūpapanā, (3) agaṁdhapanā, (4) avyaktapanā, (5) aśabdapanā, (6) aliṁgagrāhyapanā aur (7) asaṁsthānapanā hai . pudgal tathā apudgal aise samasta ajīv dravyoṁse vibhāgakā sādhan to cetanāguṇamayapanā hai; aur vahī, mātra svajīvadravyāśrit honese svalakṣaṇapaneko dhāraṇ karatā huā, ātmākā śeṣ anya dravyoṁse vibhāg (bhed) siddha karatā hai .
jahān̐ ‘aliṁgagrāhya’ karanā hai vahān̐ jo ‘aliṁgagrahaṇ’ kahā hai, vah bahutase arthoṁkī