vedānāṁ grahaṇaṁ yasyeti strīpunnapuṁsakadravyabhāvābhāvasya . na liṁgānāṁ dharmadhvajānāṁ grahaṇaṁ yasyeti bahiraṁgayatiliṁgābhāvasya . na liṁgaṁ guṇo grahaṇamarthāvabodho yasyeti guṇaviśeṣānālīḍh- śuddhadravyatvasya . na liṁgaṁ paryāyo grahaṇamarthāvabodhaviśeṣo yasyeti paryāyaviśeṣānālīḍh- śuddhadravyatvasya . na liṁgaṁ pratyabhijñānaheturgrahaṇamarthāvabodhasāmānyaṁ yasyeti dravyānālīḍhaśuddha- paryāyatvasya ..172..
ath kathamamūrtasyātmanaḥ snigdharūkṣatvābhāvādbandho bhavatīti pūrvapakṣayati — ca . aliṅgagrāhyamiti vaktavye yadaliṅgagrahaṇamityuktaṁ tatkimarthamiti cet, bahutarārthapratipattyartham . tathāhi — liṅgamindriyaṁ tenārthānāṁ grahaṇaṁ paricchedanaṁ na karoti tenāliṅgagrahaṇo bhavati . tadapi kasmāt . svayamevātīndriyākhaṇḍajñānasahitatvāt . tenaiv liṅgaśabdavācyen cakṣurādīndriyeṇānyajīvānāṁ yasya grahaṇaṁ paricchedanaṁ kartuṁ nāyāti tenāliṅgagrahaṇ ucyate . tadapi kasmāt . nirvikārātīndriy- svasaṁvedanapratyakṣajñānagamyatvāt . liṅgaṁ dhūmādi ten dhūmaliṅgodbhavānumānenāgnivadanumeyabhūtaparapadārthānāṁ grahaṇaṁ na karoti tenāliṅgagrahaṇ iti . tadapi kasmāt . svayamevāliṅgodbhavātīndriyajñānasahitatvāt . tenaiv liṅgodbhavānumānenāgnigrahaṇavat parapuruṣāṇāṁ yasyātmano grahaṇaṁ parijñānaṁ kartuṁ nāyāti tenāliṅga- grahaṇ iti . tadapi kasmāt . aliṅgodbhavātīndriyajñānagamyatvāt . athavā liṅgaṁ cihnaṁ lāñchanaṁ śikhājaṭādhāraṇādi tenārthānāṁ grahaṇaṁ paricchedanaṁ na ka roti tenāliṅgagrahaṇ iti . tadapi ka smāt . svābhāvikācihnodbhavātīndriyajñānasahitatvāt . tenaiv cihnodbhavajñānen parapuruṣāṇāṁ yasyātmano grahaṇaṁ parijñānaṁ kartr̥ṁ nāyāti tenāliṅgagrahaṇ iti . tadapi kasmāt . niruparāgasvasaṁvedanajñānagamyatvāditi . puruṣ aur napuṁsak vedoṁkā grahaṇ nahīṁ hai vah aliṁgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā dravyase tathā bhāvase strī, puruṣ tathā napuṁsak nahīṁ hai’ is arthakī prāpti hotī hai (17) liṁgokā arthāt dharmacihnoṁkā grahaṇ jisake nahīṁ hai vah aliṁgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmāke bahiraṁg yatiliṁgoṁkā abhāv hai’ is arthakī prāpti hotī hai . (18) liṁg arthāt guṇ aisā jo grahaṇ arthāt arthāvabodh (padārthajñān) jisake nahīṁ hai so aliṁgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā guṇaviśeṣase āliṁgit na honevālā aisā śuddha dravya hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (19) liṁg arthāt paryāy aisā jo grahaṇ, arthāt arthāvabodhaviśeṣ jisake nahīṁ hai so aliṁgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā paryāyaviśeṣase āliṁgit na honevālā aisā śuddha dravya hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (20) liṁg arthāt pratyabhijñānakā kāraṇ aisā jo grahaṇ arthāt arthāvabodh sāmānya jisake nahīṁ hai vah aliṁgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā dravyase nahīṁ āliṁgit aisī śuddha paryāy hai’ aise arthakī prāpti hotī hai ..172..
ab, amūrta aise ātmāke, snigdha – rūkṣatvakā abhāv honese baṁdh kaise ho sakatā hai ? aisā pūrva pakṣa upasthit karate haiṁ : —
328pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-