mūḍho bhāvaḥ sa khalu mohaḥ . tenāvachchhannātmarūpaḥ sannayamātmā paradravyamātmadravyatven paraguṇ-
mātmaguṇatayā paraparyāyānātmaparyāyabhāven pratipadyamānaḥ, prarūḍhadr̥uḍhatarasanskāratayā paradravya-
mevāharaharupādadāno, dagdhendriyāṇān ruchivashenādvaite‘pi pravartitadvaito, ruchitāruchiteṣhu viṣhayeṣhu
rāgadveṣhāvupashliṣhya, prachuratarāmbhobhārarayāhataḥ setubandha iv dvedhā vidāryamāṇo nitarān
kṣhobhamupaiti . ato moharāgadveṣhabhedāttribhūmiko mohaḥ ..83..
dānasya cha hi sphu ṭan te te pūrvoktaratnatrayādhārāḥ . ṇamo tesin namastebhya iti namaskārasyāpi
ta ev yogyāḥ ..✽7.. evamāptātmasvarūpaviṣhaye mūḍhatvanirāsārthan gāthāsaptaken dvitīyagnān-
kaṇḍikā gatā . ath shuddhātmopalambhapratipakṣhabhūtamohasya svarūpan bhedānshcha pratipādayati — davvādiesu
shuddhātmādidravyeṣhu, teṣhān dravyāṇāmanantagnānādyastitvādivisheṣhasāmānyalakṣhaṇaguṇeṣhu, shuddhātmapariṇati-
lakṣhaṇasiddhatvādiparyāyeṣhu cha yathāsambhavan pūrvopavarṇiteṣhu vakṣhyamāṇeṣhu cha mūḍho bhāvo eteṣhu
pūrvoktadravyaguṇaparyāyeṣhu viparītābhinivesharūpeṇ tattvasanshayajanako mūḍho bhāvaḥ jīvassa havadi moho tti
itthambhūto bhāvo jīvasya darshanamoh iti bhavati . khubbhadi teṇuchchhaṇṇo ten darshanamohenāvachchhanno jhampitaḥ
sannakṣhubhitātmatattvaviparīten kṣhobheṇ kṣhobhan svarūpachalanan viparyayan gachchhati . kin kr̥utvā . pappā rāgan va dosan
vā nirvikārashuddhātmano viparītamiṣhṭāniṣhṭendriyaviṣhayeṣhu harṣhaviṣhādarūpan chāritramohasañgnan rāgadveṣhan vā prāpya
cheti . anen kimuktan bhavati . moho darshanamoho rāgadveṣhadvayan chāritramohashcheti tribhūmiko
moh iti ..83.. ath duḥkhahetubhūtabandhasya kāraṇabhūtā rāgadveṣhamohā nirmūlanīyā ityāghoṣhayati —
paryāy hain unamen honevālā 1tattva -apratipattilakṣhaṇ mūrḥ bhāv vah vāstavamen moh hai . us
mohase nijarūp āchchhādit honese yah ātmā paradravyako svadravyarūpase, paraguṇako
svaguṇarūpase, aur par -paryāyoṅko svaparyāyarūp samajhakar -aṅgīkār karake, ati rūḍh –
dr̥urḥatar sanskārake kāraṇ paradravyako hī sadā grahaṇ karatā huā, 2dagdha indriyoṅkī ruchike
vashase 3advaitamen bhī dvait pravr̥utti karatā huā, ruchikar -aruchikar viṣhayommen rāgadveṣh karake
ati prachur jalasamūhake vegase prahārako prāpta setubandha (pul) kī bhān̐ti do bhāgommen khaṇḍit
hotā huā atyanta kṣhobhako prāpta hotā hai . isase moh, rāg aur dvaiṣh — in bhedoṅke kāraṇ
moh tīn prakārakā hai ..83..
1. tattva apratipattilakṣhaṇ = tattvakī apratipatti (-aprāpti, agnān, anirṇay) jisakā lakṣhaṇ hai aisā .
2. dagdha = jalī huī; halakī; shāpit . (‘dagdha’ tiraskāravāchak shabda hai)
3. indriyaviṣhayommen – padārthommen ‘yah achchhe hain aur yah bure’ isaprakārakā dvait nahīn hai; tathāpi vahān̐ bhī
mohāchchhādit jīv achchhe – būrekā dvait utpanna kar lete hain .
kahānajainashāstramālā ]
gnānatattva -pragnāpan
143