laghuguṇadvāreṇ pratisamayasamudīyamānaṣhaṭsthānapatitavr̥uddhihāninānātvānubhūtiḥ guṇātmakaḥ svabhāvaparyāyaḥ . yathaiv cha paṭe rūpādīnān svaparapratyayapravartamānapūrvottarāvasthāvatīrṇatāratamyo- padarshitasvabhāvavisheṣhānekatvāpattiḥ guṇātmako vibhāvaparyāyaḥ, tathaiv cha samasteṣhvapi dravyeṣhu rūpādīnān gnānādīnān vā svaparapratyayapravartamānapūrvottarāvasthāvatīrṇatāratamyopadarshitasvabhāv- visheṣhānekatvāpattiḥ guṇātmako vibhāvaparyāyaḥ . iyan hi sarvapadārthānān dravyaguṇaparyāyasvabhāv- prakāshikā pārameshvarī vyavasthā sādhīyasī, na punaritarā . yato hi bahavo‘pi paryāy- viṇichchhayādhigaman paramārthavinishchayādhigaman samyaktvamiti . paramārthavinishchayādhigamashabden samyaktvan kathan bhaṇyat iti chet – paramo‘rthaḥ paramārthaḥ shuddhabuddhaikasvabhāvaḥ paramātmā, paramārthasya visheṣheṇ sanshayādirahitatven nishchayaḥ paramārthavinishchayarūpo‘dhigamaḥ shaṅkādyaṣhṭadoṣharahitashcha yaḥ paramārthato‘rthāvabodho yasmātsamyaktvāttat paramārthavinishchayādhigamam . athavā paramārthavinishchayo‘nekāntātmakapadārthasamūh- stasyādhigamo yasmāditi ..✽10.. ath padārthasya dravyaguṇaparyāyasvarūpan nirūpayati — attho khalu davvamao artho gnānaviṣhayabhūtaḥ padārthaḥ khalu sphu ṭan dravyamayo bhavati . kasmāt . tiryak- sāmānyoddharvatāsāmānyalakṣhaṇen dravyeṇ niṣhpannatvāt . tiryaksāmānyorddhvatāsāmānyalakṣhaṇan kathyate – ekakāle nānāvyaktigato‘nvayastiryaksāmānyan bhaṇyate . tatra dr̥uṣhṭānto yathā – nānāsiddhajīveṣhu siddho‘yan siddho‘yamityanugatākāraḥ siddhajātipratyayaḥ . nānākāleṣhvekavyaktigatonvay ūrdhvatāsāmānyan bhaṇyate . tatra dr̥uṣhṭāntaḥ yathā – ya ev kevalagnānotpattikṣhaṇe muktātmā dvitīyādikṣhaṇeṣhvapi sa eveti pratītiḥ . athavā nānāgosharīreṣhu gaurayan gaurayamiti gojātipratītistiryaksāmānyam . yathaiv chaikasmin puruṣhe bālakumārādyavasthāsu sa evāyan devadatta iti pratyay ūrdhvatāsāmānyam . davvāṇi guṇappagāṇi bhaṇidāṇi dravyāṇi guṇātmakāni bhaṇitāni . anvayino guṇā athavā sahabhuvo guṇā iti guṇalakṣhaṇam . yathā anantagnānasukhādivisheṣhaguṇebhyastathaivāgurulaghukādisāmānyaguṇebhyashchābhinnatvādguṇātmakan bhavati siddhajīvadravyan, tathaiv svakīyasvakīyavisheṣhasāmānyaguṇebhyaḥ sakāshādabhinnatvāt sarvadravyāṇi guṇātmakāni bhavanti . tehin puṇo pajjāyā taiḥ pūrvoktalakṣhaṇairdravyairguṇaishcha paryāyā bhavanti . vyatirekiṇaḥ paryāyā athavā kramabhuvaḥ paryāyā iti paryāyalakṣhaṇam . yathaikasmin muktātmadravye kiñchidūnacharam- rūpādikake sva -parake kāraṇ pravartamān pūrvottar avasthāmen honevāle tāratamyake kāraṇ dekhanemen ānevāle svabhāvavisheṣharūp anekatvakī āpatti vah guṇātmak vibhāvaparyāy hai, usīprakār samasta dravyommen, rūpādikake yā gnānādike sva -parake kāraṇ pravartamān pūrvottar avasthāmen honevāle tāratamyake kāraṇ dekhanemen ānevāle svabhāvavisheṣharūp anekatvakī āpatti vah guṇātmak vibhāvaparyāy hai .
vāstavamen yah, sarva padārthoṅke dravyaguṇaparyāyasvabhāvakī prakāshak 1pārameshvarī vyavasthā bhalī -uttam -pūrṇa -yogya hai, dūsarī koī nahīn; kyoṅki bahutase (jīv) paryāyamātrakā hī avalamban
166pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. parameshvarakī kahī huī .