athotpādavyayadhrauvyāṇān parasparāvinābhāvan dr̥uḍhayati —
ṇa bhavo bhaṅgavihīṇo bhaṅgo vā ṇatthi sambhavavihīṇo .
uppādo vi ya bhaṅgo ṇa viṇā dhovveṇ attheṇ ..100..
na bhavo bhaṅgavihīno bhaṅgo vā nāsti sambhavavihīnaḥ .
utpādo‘pi cha bhaṅgo na vinā dhrauvyeṇārthen ..100..
kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
189
yadyapi paryāyārthikanayen paramātmadravyan pariṇatan, tathāpi dravyārthikanayen sattālakṣhaṇamev bhavati .
trilakṣhaṇamapi satsattālakṣhaṇan kathan bhaṇyat iti chet ‘‘utpādavyayadhauvyayuktan sat’’ iti vachanāt . yathedan
paramātmadravyamekasamayenotpādavyayadhrauvyaiḥ pariṇatamev sattālakṣhaṇan bhaṇyate tatā sarvadravyāṇītyarthaḥ ..99..
evan svarūpasattārūpeṇ prathamagāthā, mahāsattārūpeṇ dvitīyā, yathā dravyan svataḥsiddhan tathā sattāguṇo‘pīti
kathanen tr̥utīyā, utpādavyayadhrauvyatve‘pi sattaiv dravyan bhaṇyat iti kathanen chaturthīti gāthāchatuṣhṭayen
bhāvārtha : — pratyek dravya sadā svabhāvamen rahatā hai isaliye ‘sat’ hai . vah svabhāv
utpād -vyay -dhrauvyasvarūp pariṇām hai . jaise dravyake vistārakā chhoṭese chhoṭā ansh vah pradesh
hai, usīprakār dravyake pravāhakā chhoṭese chhoṭā ansh vah pariṇām hai . pratyek pariṇām sva -kālamen
apane rūpase utpanna hotā hai, pūrvarūpase naṣhṭa hotā hai aur sarva pariṇāmommen ekapravāhapanā honese
pratyek pariṇām utpād -vināshase rahit ekarūp – dhruv rahatā hai . aur utpād -vyay -dhrauvyamen
samayabhed nahīn hai, tīnon hī ek hī samayamen hain . aise utpād -vyay -dhrauvyātmak pariṇāmoṅkī
paramparāmen dravya svabhāvase hī sadā rahatā hai, isaliye dravya svayam bhī, motiyoṅke hārakī bhān̐ti,
utpād -vyay -dhrauvyātmak hai ..99..
ab, utpād, vyay aur dhrauvyakā paraspar 1avinābhāv dr̥urḥ karate hain : —
anvayārtha : — [bhavaḥ ] utpād [bhaṅgavihīnaḥ ] 2bhaṅg rahit [na ] nahīn hotā,
[vā ] aur [bhaṅgaḥ ] bhaṅg [sambhavavihīnaḥ ] vinā utpādake [nāsti ] nahīn hotā; [utpādaḥ ]
utpād [api cha ] tathā [bhaṅgaḥ ] bhaṅg [dhrauvyeṇ arthen vinā ] dhrauvya padārthake binā [na ]
nahīn hote ..100..
1. avinābhāv = ekake binā dūsarekā nahīn honā vah; ek -dūsare binā ho hī nahīn sake aisā bhāv .
2. bhaṅg = vyay; nāsh .
utpād bhaṅg vinā nahīn, sanhār sarga vinā nahīn;
utpād tem ja bhaṅg, dhrauvya -padārtha viṇ varte nahīn. 100.