Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 100.

< Previous Page   Next Page >


Page 189 of 513
PDF/HTML Page 222 of 546

 

kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
189
athotpādavyayadhrauvyāṇān parasparāvinābhāvan dr̥uḍhayati

ṇa bhavo bhaṅgavihīṇo bhaṅgo vā ṇatthi sambhavavihīṇo .

uppādo vi ya bhaṅgo ṇa viṇā dhovveṇ attheṇ ..100..
na bhavo bhaṅgavihīno bhaṅgo vā nāsti sambhavavihīnaḥ .
utpādo‘pi cha bhaṅgo na vinā dhrauvyeṇārthen ..100..

yadyapi paryāyārthikanayen paramātmadravyan pariṇatan, tathāpi dravyārthikanayen sattālakṣhaṇamev bhavati . trilakṣhaṇamapi satsattālakṣhaṇan kathan bhaṇyat iti chet ‘‘utpādavyayadhauvyayuktan sat’’ iti vachanāt . yathedan paramātmadravyamekasamayenotpādavyayadhrauvyaiḥ pariṇatamev sattālakṣhaṇan bhaṇyate tatā sarvadravyāṇītyarthaḥ ..99.. evan svarūpasattārūpeṇ prathamagāthā, mahāsattārūpeṇ dvitīyā, yathā dravyan svataḥsiddhan tathā sattāguṇo‘pīti kathanen tr̥utīyā, utpādavyayadhrauvyatve‘pi sattaiv dravyan bhaṇyat iti kathanen chaturthīti gāthāchatuṣhṭayen

bhāvārtha :pratyek dravya sadā svabhāvamen rahatā hai isaliye ‘sat’ hai . vah svabhāv utpād -vyay -dhrauvyasvarūp pariṇām hai . jaise dravyake vistārakā chhoṭese chhoṭā ansh vah pradesh hai, usīprakār dravyake pravāhakā chhoṭese chhoṭā ansh vah pariṇām hai . pratyek pariṇām sva -kālamen apane rūpase utpanna hotā hai, pūrvarūpase naṣhṭa hotā hai aur sarva pariṇāmommen ekapravāhapanā honese pratyek pariṇām utpād -vināshase rahit ekarūpdhruv rahatā hai . aur utpād -vyay -dhrauvyamen samayabhed nahīn hai, tīnon hī ek hī samayamen hain . aise utpād -vyay -dhrauvyātmak pariṇāmoṅkī paramparāmen dravya svabhāvase hī sadā rahatā hai, isaliye dravya svayam bhī, motiyoṅke hārakī bhān̐ti, utpād -vyay -dhrauvyātmak hai ..99..

ab, utpād, vyay aur dhrauvyakā paraspar 1avinābhāv dr̥urḥ karate hain :

anvayārtha :[bhavaḥ ] utpād [bhaṅgavihīnaḥ ] 2bhaṅg rahit [na ] nahīn hotā, [vā ] aur [bhaṅgaḥ ] bhaṅg [sambhavavihīnaḥ ] vinā utpādake [nāsti ] nahīn hotā; [utpādaḥ ] utpād [api cha ] tathā [bhaṅgaḥ ] bhaṅg [dhrauvyeṇ arthen vinā ] dhrauvya padārthake binā [na ] nahīn hote ..100..

utpād bhaṅg vinā nahīn, sanhār sarga vinā nahīn; utpād tem ja bhaṅg, dhrauvya -padārtha viṇ varte nahīn. 100.

1. avinābhāv = ekake binā dūsarekā nahīn honā vah; ek -dūsare binā ho hī nahīn sake aisā bhāv .

2. bhaṅg = vyay; nāsh .