Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 190 of 513
PDF/HTML Page 223 of 546

 

background image
na khalu sargaḥ sanhāramantareṇ, na sanhāro vā sargamantareṇ, na sr̥uṣhṭisanhārau sthiti-
mantareṇ, na sthitiḥ sargasanhāramantareṇ . ya ev hi sargaḥ sa ev sanhāraḥ, ya ev sanhāraḥ
sa ev sargaḥ, yāvev sargasanhārau saiv sthitiḥ, yaiv sthitistāvev sargasanhārāviti . tathā hi
ya ev kumbhasya sargaḥ sa ev mr̥utpiṇḍasya sanhāraḥ, bhāvasya bhāvāntarābhāvasvabhāvenāvabhāsanāt .
ya ev cha mr̥utpiṇḍasya sanhāraḥ sa ev kumbhasya sargaḥ, abhāvasya bhāvāntarabhāvasvabhāvenāv-
bhāsanāt
. yau cha kumbhapiṇḍayoḥ sargasanhārau saiv mr̥uttikāyāḥ sthitiḥ, vyatirekāṇāmanvayā-
sattālakṣhaṇvivaraṇamukhyatayā dvitīyasthalan gatam . athotpādavyayadhrauvyāṇān parasparasāpekṣhatvan darshayati
ṇa bhavo bhaṅgavihīṇo nirdoṣhaparamātmaruchirūpasamyaktvaparyāyasya bhav utpādaḥ tadviparītamithyātvaparyāyasya
bhaṅgan vinā na bhavati . kasmāt . upādānakāraṇābhāvāt, mr̥utpiṇḍabhaṅgābhāve ghaṭotpād iv . dvitīyan cha
kāraṇan mithyātvaparyāyabhaṅgasya samyaktvaparyāyarūpeṇ pratibhāsanāt . tadapi kasmāt . ‘‘bhāvāntar-
svabhāvarūpo bhavatyabhāv’’ iti vachanāt . ghaṭotpādarūpeṇ mr̥utpiṇḍabhaṅga iv . yadi punarmithyātvaparyāy-
bhaṅgasya samyaktvopādānakāraṇabhūtasyābhāve‘pi shuddhātmānubhūtiruchirūpasamyaktvasyotpādo bhavati,
tarhyupādānakāraṇarahitānān khapuṣhpādīnāmapyutpādo bhavatu
. na cha tathā . bhaṅgo vā ṇatthi sambhavavihīṇo
190pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
ṭīkā :vāstavamen 1sarga 2sanhārake binā nahīn hotā aur sanhār sargake binā nahīn
hotā; 3sr̥uṣhṭi aur sanhār 4sthiti (dhrauvya) ke binā nahīn hote, sthiti sarga aur sanhārake binā
nahīn hotī .
jo sarga hai vahī sanhār hai, jo sanhār hai vahī sarga hai; jo sarga aur sanhār hai vahī sthiti
hai; jo sthiti hai vahī sarga aur sanhār hai . vah isaprakār :jo kumbhakā sarga hai vahī
5mr̥utikāpiṇḍakā sanhār hai; kyoṅki bhāvakā bhāvāntarake abhāvasvabhāvase avabhāsan hai . (arthāt
bhāv anyabhāvake abhāvarūp svabhāvase prakāshit haidikhāī detā hai .) aur jo mr̥uttikāpiṇḍakā
sanhār hai vahī kumbhakā sarga hai, kyoṅki abhāvakā bhāvāntarake bhāvasvabhāvase avabhāsan hai;
(arthāt nāsh anyabhāvake utpādarūp svabhāvase prakāshit hai
.)
aur jo kumbhakā sarga aur piṇḍakā sanhār hai vahī mr̥uttikākī sthiti hai, kyoṅki
‘vyatirekamukhen.....kramaṇāt’ ke sthān par nimna prakār pāṭh chāhiye aisā lagatā hai,
‘‘vyatirekāṇāmanvayānatikramaṇāt
. yaiv cha mr̥uttikāyāḥ sthitistāvev kumbhapiṇḍayoḥ sargasanhārau,
vyatirekamukhenaivānvayasya prakāshanāt .’’ hindī anuvād is sanshodhit pāṭhānusār kiyā hai .
1. sarga = utpād, utpatti . 2. sanhār = vyay, nāsh .
3. sr̥uṣhṭi = utpatti . 4. sthiti = sthit rahanā; dhruv rahanā, dhrauvya .
5. mr̥uttikāpiṇḍa = miṭṭīkā piṇḍa .