Pravachansar-Hindi (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 191 of 513
PDF/HTML Page 224 of 546

 

kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
191

natikramaṇāt . yaiv cha mr̥uttikāyāḥ sthitistāvev kumbhapiṇḍayoḥ sargasanhārau, vyatirek - mukhenaivānvayasya prakāshanāt . yadi punarnedamevamiṣhyet tadānyaḥ sargo‘nyaḥ sanhāraḥ anyā sthitirityāyāti . tathā sati hi kevalan sargan mr̥ugayamāṇasya kumbhasyotpādanakāraṇābhāvād- bhavanirev bhavet, asadutpād ev vā . tatra kumbhasyābhavanau sarveṣhāmev bhāvānāmabhavanirev bhavet; asadutpāde vā vyomaprasavādīnāmapyutpādaḥ syāt . tathā ke valan sanhāramārabhamāṇasya mr̥utpiṇḍasya sanhārakāraṇābhāvādasanharaṇirev bhavet, saduchchhed ev vā . tatra mr̥utpiṇḍasyāsanharaṇau paradravyopādeyaruchirūpamithyātvasya bhaṅgo nāsti . kathambhūtaḥ . pūrvoktasamyaktvaparyāyasambhavarahitaḥ . kasmāditi chet . bhaṅgakāraṇābhāvāt, ghaṭotpādābhāve mr̥utpiṇḍasyev . dvitīyan cha kāraṇan samyaktvaparyāyotpādasya mithyātvaparyāyābhāvarūpeṇ darshanāt . tadapi kasmāt . paryāyasya paryāyāntarābhāvarūpatvāt, ghaṭaparyāyasya mr̥utpiṇḍābhāvarūpeṇev . yadi punaḥ samyaktvotpādanirapekṣho bhavati mithyātvaparyāyābhāvastarhyabhāv ev na syāt . kasmāt . abhāvakāraṇābhāvāditi, ghaṭotpādābhāve kumbhakā sarga aur piṇḍakā sanhār hai, kyoṅki vyatirekoṅke dvārā 2anvay prakāshit hotā hai . aur yadi aisā hī (ū par samajhāyā tadanusār) na mānā jāy to aisā siddha hogā ki ‘sarga anya hai, sanhār anya hai, sthiti anya hai .’ (arthāt tīnon pr̥uthak hain aisā mānanekā prasaṅg ā jāyagā .) aisā hone par (kyā doṣh ātā hai, so samajhāte hain) :

keval sarga -shodhak kumbhakī (-vyay aur dhrauvyase bhinna mātra utpād karaneko jānevāle kumbhakī) 3utpādan kāraṇakā abhāv honese utpatti hī nahīn hogī; athavā to asatkā hī utpād hogā . aur vahān̐, (1) yadi kumbhakī utpatti na hogī to samasta hī bhāvoṅkī utpatti hī nahīn hogī . (arthāt jaise kumbhakī utpatti nahīn hogī usīprakār vishvake kisī bhī dravyamen kisī bhī bhāvakā utpād hī nahīn hogā,yah doṣh āyagā); athavā (2) yadi asatkā utpād ho to 4vyom -puṣhpa ityādikā bhī utpād hogā, (arthāt shūnyamense bhī padārtha utpanna hone lageṅge,yah doṣh āyagā .)

aur keval vyayārambhak (utpād aur dhrauvyase rahit keval vyay karaneko udyat mr̥uttikāpiṇḍakā) sanhārakāraṇakā abhāv honese sanhār hī nahīn hogā; athavā to satkā hī uchchhed hogā . vahān̐, (1) yadi mr̥uttikāpiṇḍakā vyay na hogā to samasta hī bhāvoṅkā sanhār

1vyatirek anvayakā atikramaṇ (ullaṅghan) nahīn karate, aur jo mr̥uttikākī sthiti hai vahī

1. vyatirek = bhed; ek dūsarerūp na honā vah; ‘yah vah nahīn hai’ aise gnānakā nimittabhūt bhinnarūpatva .

2. anvay = ekarūpatā; sādr̥ushyatā; ‘yah vahī hai’ aise gnānakā kāraṇabhūt ekarūpatva .

3. utpādanakāraṇ = utpattikā kāraṇ . 4. vyomapuṣhpa = ākāshake phū la .