sarveṣhāmev bhāvānāmasanharaṇirev bhavet; saduchchhede vā samvidādīnāmapyuchchhedaḥ syāt . tathā kevalān sthitimupagachchhantyā mr̥uttikāyā vyatirekākrāntasthityanvayābhāvādasthānirev bhavet, kṣhaṇik- nityatvamev vā . tatra mr̥uttikāyā asthānau sarveṣhāmev bhāvānāmasthānirev bhavet; kṣhaṇikanityatve vā chittakṣhaṇānāmapi nityatvan syāt . tat uttarottaravyatirekāṇān sargeṇ pūrvapūrvavyatirekāṇān sanhāreṇānvayasyāvasthānenāvinābhūtamudyotamānanirvighnatrailakṣhaṇyalāñchhanan dravya- mavashyamanumantavyam ..100.. mr̥utpiṇḍābhāvasya iv . uppādo vi ya bhaṅgo ṇa viṇā davveṇ attheṇ paramātmaruchirūpasamyaktva- syotpādastadviparītamithyātvasya bhaṅgo vā nāsti . kan vinā . tadubhayādhārabhūtaparamātmarūpadravyapadārthan vinā . kasmāt . dravyābhāve vyayotpādābhāvānmr̥uttikādravyābhāve ghaṭotpādamr̥utpiṇḍabhaṅgābhāvavaditi . yathā samyaktvamithyātvaparyāyadvaye parasparasāpekṣhamutpādāditrayan darshitan tathā sarvadravyaparyāyeṣhu draṣhṭavya- hī na hogā, (arthāt jaise mr̥uttikāpiṇḍakā sanhār nahīn hogā usīprakār vishvake kisī bhī dravyamen kisī bhāvakā sanhār hī nahīn hogā, – yah doṣh āyagā); athavā (2) yadi satkā uchchhed hogā to chaitanya ityādikā bhī uchchhed ho jāyagā, (arthāt samasta dravyoṅkā sampūrṇa vināsh ho jāyagā – yah doṣh āyagā .)
aur 1keval sthiti prāpta karaneko jānevālī mr̥uttikākī, vyatirekon sahit sthitikā — anvayakā — usase abhāv honese, sthiti hī nahīn hogī; athavā to kṣhaṇikako hī nityatva ā jāyagā . vahān̐ (1) yadi mr̥uttikākī sthiti na ho to samasta hī bhāvoṅkī sthiti nahīn hogī, (arthāt yadi miṭṭī dhruv na rahe to miṭṭīkī hī bhān̐ti vishvakā koī bhī dravya dhruv nahīn rahegā, – ṭikegā hī nahīn yah doṣh āyagā .) athavā (2) yadi kṣhaṇikakā nityatva ho to chittake kṣhaṇik -bhāvoṅkā bhī nityatva hogā; (arthāt manakā pratyek vikalpa bhī traikālik dhruv ho jāy, – yah doṣh āyagā .)
isaliye dravyako 2uttar uttar vyatirekoṅke sargake sāth, pūrva pūrvake vyatirekoṅke sanhārake sāth aur anvayake avasthān (dhrauvya)ke sāth avinābhāvavālā, jisako nirvighna (abādhit) trilakṣhaṇatārūp 2lāñchhan prakāshamān hai aisā avashya sammat karanā ..100..
192pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-
1. keval sthiti = (utpād aur vyay rahit) akelā dhruvapanā, keval sthitipanā; akelā avasthān .
[anvay vyatirekon sahit hī hotā hai, isaliye dhrauvya utpād -vyayasahit hī hogā, akelā nahīn ho
sakatā . jaise utpād (yā vyay) dravyakā ansh hai – samagra dravya nahīn, isaprakār dhrauvya bhī dravyakā ansh
hai; – samagra dravya nahīn . ]
2. uttar uttar = bād bādake .
3. lāñchhan = chihna .