athotpādādīnān dravyādarthāntaratvan sanharati —
uppādaṭṭhidibhaṅgā vijjante pajjaesu pajjāyā .
davvamhi santi ṇiyadan tamhā davvan havadi savvan ..101..
utpādasthitibhaṅgā vidyante paryāyeṣhu paryāyāḥ .
dravye hi santi niyatan tasmāddravyan bhavati sarvam ..101..
utpādavyayadhrauvyāṇi hi paryāyānālambante, te punaḥ paryāyā dravyamālambante . tataḥ
samastamapyetadekamev dravyan, na punardravyāntaram . dravyan hi tāvatparyāyairālambyate, samudāyinaḥ
samudāyātmakatvāt; pādapavat . yathā hi samudāyī pādapaḥ skandhamūlashākhāsamudāyātmakaḥ
mityarthanḥ ..100.. athotpādavyayadhrauvyāṇi dravyeṇ sah parasparādhārādheyabhāvatvādanvayadravyārthikanayen
dravyamev bhavatītyupadishati — uppādaṭṭhidibhaṅgā vishuddhagnānadarshanasvabhāvātmatattvanirvikārasvasamvedanagnān-
rūpeṇotpādastasminnev kṣhaṇe svasamvedanagnānavilakṣhaṇāgnānaparyāyarūpeṇ bhaṅga, tadubhayādhārātmadravyatvā-
vasthārūpeṇ sthitirityuktalakṣhaṇāstrayo bhaṅgāḥ kartāraḥ . vijjante vidyante tiṣhṭhanti . keṣhu . pajjaesu
kahānajainashāstramālā ]
gneyatattva -pragnāpan
193
pra 25
ab, utpādādikā dravyase arthāntaratvako naṣhṭa karate hain; (arthāt yah siddha karate hain ki
utpād -vyay -dhrauvya dravyase pr̥uthak padārtha nahīn hain) : —
anvayārtha : — [utpādasthitibhaṅgāḥ ] utpād, dhrauvya aur vyay [paryāyeṣhu ] paryāyommen
[vidyante ] vartate hain; [paryāyāḥ ] paryāyen [niyatan ] niyamase [dravye hi santi ] dravyamen hotī hain,
[tasmāt ] isaliye [sarvan ] vah sab [dravyan bhavati ] dravya hai ..101..
ṭīkā : — utpād, vyay aur dhrauvya vāstavamen paryāyon kā ālamban karate hain, aur
ve paryāyen dravyakā ālamban karatī hain, (arthāt utpād -vyay -dhrauvya paryāyoṅke āshrayase hain aur
paryāyen dravyake āshrayase hain); isaliye yah sab ek hī dravya hai, dravyāntar nahīn .
pratham to dravya paryāyoṅke dvārā ālambit hai (arthāt paryāyen dravyāshrit hain), kyoṅki
1samudāyī samudāyasvarūp hotā hai; vr̥ukṣhakī bhān̐ti . jaise samudāyī vr̥ukṣha skandh, mūl aur
1. samudāyī = samudāyavān samudāy (samūh) kā banā huā . (dravya samudāyī hai kyoṅki paryāyoṅke
samudāyasvarūp hai .)
utpād tem ja dhrauvya ne sanhār varte paryaye,
ne paryayo dravye niyamathī, sarva tethī dravya chhe. 101.