pannasya grahaṇan yasyetyatīndriyagnānamayatvasya pratipattiḥ . na liṅgairindriyairgrāhyatāmāpannasya grahaṇan yasyetīndriyapratyakṣhāviṣhayatvasya . na liṅgādindriyagamyāddhūmādagneriv grahaṇan yasyetīndriy- pratyakṣhapūrvakānumānāviṣhayatvasya . na liṅgādev paraiḥ grahaṇan yasyetyanumeyamātratvābhāvasya . na liṅgādev pareṣhān grahaṇan yasyetyanumātr̥umātratvābhāvasya . na liṅgātsvabhāven grahaṇan yasyeti pratyakṣhagnātr̥utvasya . na liṅgenopayogākhyalakṣhaṇen grahaṇan gneyārthālambanan yasyeti bahirarthālamban- gnānābhāvasya . na liṅgasyopayogākhyalakṣhaṇasya grahaṇan svayamāharaṇan yasyetyanāhāryagnānatvasya . na liṅgasyopayogākhyalakṣhaṇasya grahaṇan pareṇ haraṇan yasyetyahāryagnānatvasya . na liṅge ‘phāsehi poggalāṇan’ ityādi sūtradvayam . tataḥ paran nishchayen dravyabandhakāraṇatvādrāgādipariṇām ev bandha iti kathanamukhyatayā ‘ratto bandhadi’ ityādi gāthātrayam . ath bhedabhāvanāmukhyatven ‘bhaṇidā puḍhavī’ ityādi sūtradvayam . tadanantaran jīvo rāgādipariṇāmānāmev kartā, na cha dravyakarmaṇāmiti kathanamukhyatven pratipatti (prāpti, pratipādan) karaneke liye hai . vah isaprakār hai : — (1) grāhak (-gnāyak) jisake liṅgoṅke dvārā arthāt indriyoṅke dvārā grahaṇ (-jānanā) nahīn hotā vah aliṅgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā atīndriyagnānamay’ hai is arthakī prāpti hotī hai . (2) grāhya (gney) jisakā liṅgoṅke dvārā arthāt indriyoṅke dvārā grahaṇ (-jānanā) nahīn hotā vah aliṅgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā indriyapratyakṣhakā viṣhay nahīn hai’ is arthakī prāpti hotī hai . (3) jaise dhunen̐se agnikā grahaṇ (gnān) hotā hai, usīprakār liṅg dvārā, arthāt indriyagamya (-indriyonse jānane yogya chihna) dvārā jisakā grahaṇ nahīn hotā vah aliṅgagrahaṇ hai . isaprakār ‘ātmā indriyapratyakṣhapūrvak anumānakā viṣhay nahīn hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (4) dūsaroṅke dvārā – mātra liṅg dvārā hī jisakā grahaṇ nahīn hotā vah aliṅgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā anumey mātra (keval anumānase hī gnāt hone yogya) nahīn hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (5) jisake liṅgase hī parakā grahaṇ nahīn hotā vah aliṅgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā anumātāmātra (keval anumān karanevālā ho) nahīn hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (6) jisake liṅgake dvārā nahīn kintu svabhāvake dvārā grahaṇ hotā hai vah aliṅgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā pratyakṣha gnātā hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (7) jisake liṅg dvārā arthāt upayoganāmak lakṣhaṇ dvārā grahaṇ nahīn hai arthāt gney padārthoṅkā ālamban nahīn hai, vah aliṅgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmāke bāhya padārthoṅkā ālambanavālā gnān nahīn hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (8) jo liṅgako arthāt upayog nāmak lakṣhaṇako grahaṇ nahīn karatā arthāt svayam (kahīn bāharase) nahīn lātā so aliṅgagrahaṇ hai; isaprakār ‘ātmā jo kahīnse nahīn lāyā jātā aise gnānavālā hai’ aise arthakī prāpti hotī hai . (9) jise liṅgakā arthāt upayoganāmak lakṣhaṇakā grahaṇ arthāt parase haraṇ
326pravachanasār[ bhagavānashrīkundakund-