ātmano hi parikṣhapitamohakaluṣhasya tanmūlaparadravyapravr̥uttyabhāvādviṣhayaviraktatvan syāt; tato‘dhikaraṇabhūtadravyāntarābhāvādudadhimadhyapravr̥uttaikapotapatatriṇ iv ananyasharaṇasya manaso nirodhaḥ syāt; tatastanmūlachañchalatvavilayādanantasahajachaitanyātmani svabhāve samavasthānan syāt . tattu svarūpapravr̥uttānākulaikāgrasañchetanatvāt dhyānamityupagīyate . ataḥ svabhāvāvasthānarūpatven dhyānamātmano‘nanyatvāt nāshuddhatvāyeti ..196.. sa bhavati kṣhapitamohakaluṣhaḥ . punarapi kimvishiṣhṭaḥ . visayaviratto mohakaluṣharahitasvātmasamvittisamutpanna- sukhasudhārasāsvādabalen kaluṣhamohodayajanitaviṣhayasukhākāṅkṣhārahitatvādviṣhayaviraktaḥ . punarapi kathambhūtaḥ . samavaṭṭhido samyagavasthitaḥ . kva . sahāve nijaparamātmadravyasvabhāve . kin kr̥utvā pūrvam . maṇo ṇirumbhittā viṣhayakaṣhāyotpannavikalpajālarūpan mano nirudhya nishchalan kr̥utvā . so appāṇan havadi jhādā sa evaṅguṇayuktaḥ puruṣhaḥ svātmānan bhavati dhyātā . tenaiv shuddhātmadhyānenātyantikīn muktilakṣhaṇān shuddhin labhat
anvayārtha : — [yaḥ ] jo [kṣhapitamohakaluṣhaḥ ] mohamalakā kṣhay karake, [viṣhayaviraktaḥ ] viṣhayase virakta hokar, [manaḥ nirudhya ] manakā nirodh karake, [svabhāve samavasthitaḥ ] svabhāvamen samavasthit hai, [saḥ ] vah [ātmānan ] ātmākā [dhyātā bhavati ] dhyān karanevālā hai ..196..
ṭīkā : — jisane mohamalakā kṣhay kiyā hai aise ātmāke, mohamal jisakā mūl hai aisī 1paradravyapravr̥uttikā abhāv honese viṣhayaviraktatā hotī hai; (usase arthāt viṣhay virakta honese), samudrake madhyagat jahājake pakṣhīkī bhān̐ti, adhikaraṇabhūt dravyāntaroṅkā abhāv honese jise anya koī sharaṇ nahīn rahā hai aise manakā nirodh hotā hai . (arthāt jaise samudrake bīchamen pahun̐che hue kisī ekākī jahāj par baiṭhe hue pakṣhīko us jahājake atirikta anya kisī jahājakā, vr̥ukṣhakā yā bhūmi ityādikā ādhār na honese dūsarā koī sharaṇ nahīn hai, isaliye usakā uṛanā banda ho jātā hai, usī prakār viṣhayaviraktatā honese manako ātmadravyake atirikta kinhīn anyadravyoṅkā ādhār nahīn rahatā isaliye dūsarā koī sharaṇ na rahanese man nirodhako prāpta hotā hai ); aur isaliye (arthāt manakā nirodh honese), man jisakā mūl hai aisī chañchalatākā vilay honeke kāraṇ anantasahaj – chaitanyātmak svabhāvamen 2samavasthān hotā hai vah svabhāvasamavasthān to svarūpamen pravartamān, anākul, ekāgra sañchetan honese use dhyān kahā jātā hai .
isase (yah nishchit huā ki – ) dhyān, svabhāvasamavasthānarūp honeke kāraṇ ātmāse pra. 46
1. paradravya pravr̥utti = paradravyamen pravartan . 2. samavasthān = sthiratayā – dr̥urḥatayā rahanā – ṭikanā .