asya khalu bhagavataḥ samastāvaraṇakṣhayakṣhaṇ ev sānsārikaparichchhittiniṣhpattibalādhān- hetubhūtāni pratiniyataviṣhayagrāhīṇyakṣhāṇi tairatītasya, sparsharasagandhavarṇashabdaparichchhedarūpaiḥ samarasatayā samantataḥ sarvairevendriyaguṇaiḥ samr̥uddhasya, svayamev sāmastyen svaparaprakāshanakṣhamamanashvaran lokottaragnānan jātasya, akramasamākrāntasamastadravyakṣhetrakālabhāvatayā na kiñchanāpi parokṣhamev syāt ..22.. pratyakṣhan bhavatītyanvayarūpeṇ pūrvasūtre bhaṇitamidānīn tu parokṣhan kimapi nāstīti tamevārthan vyatirekeṇ dr̥uḍhayati — ṇatthi parokkhan kiñchi vi asya bhagavataḥ parokṣhan kimapi nāsti . kimvishiṣhṭasya . samant savvakkhaguṇasamiddhassa samantataḥ sarvātmapradeshaiḥ sāmastyen vā sparsharasagandhavarṇashabdaparichchhittirūp- sarvendriyaguṇasamr̥uddhasya . tarhi kimakṣhasahitasya . naivam . akkhātīdassa akṣhātītasyendriyavyāpārarahitasya, athavā dvitīyavyākhyānam — akṣhṇoti gnānen vyāpnotītyakṣha ātmā tadguṇasamr̥uddhasya . sadā sarvadā sarvakālam . punarapi kinrūpasya . sayamev hi ṇāṇajādassa svayamev hi sphu ṭan kevalagnānarūpeṇ jātasya pariṇatasyeti . tadyathā – atīndriyasvabhāvaparamātmano viparītāni kramapravr̥uttihetubhūtānīndriyāṇyatikrāntasya jagattrayakālatrayavartisamastapadārthayugapatpratyakṣhapratītisamarthamavinashvaramakhaṇḍaikapratibhāsamayan kevalagnānan pariṇatasyāsya bhagavataḥ parokṣhan kimapi nāstīti bhāvārthaḥ ..22.. evan kevalinān samastan pratyakṣhan bhavatīti kathanarūpeṇ prathamasthale gāthādvayan gatam . athātmā gnānapramāṇo bhavatīti gnānan cha
ṭīkā : — samasta āvaraṇake kṣhayake kṣhaṇ hī jo (bhagavān) sānsārik gnānako utpanna karaneke balako kāryarūp denemen hetubhūt aisī apane apane nishchit viṣhayoṅko grahaṇ karanevālī indriyonse atīt hue hain, jo sparsha, ras, gandh, varṇa aur shabdake gnānarūp sarva indriy – guṇoṅke dvārā sarva orase samarasarūpase samr̥uddha hain (arthāt jo bhagavān sparsha, ras, gandh, varṇa tathā shabdako sarva ātmapradeshonse samānarūpase jānate hain) aur jo svayamev samastarūpase svaparakā prakāshan karanemen samartha avināshī lokottar gnānarūp hue hain, aise in (kevalī) bhagavānako samasta dravya- kṣhetra -kāl -bhāvakā akramik grahaṇ honese kuchh bhī parokṣha nahīn hai .
bhāvārtha : — indriyakā guṇ to sparshādik ek -ek guṇako hī jānanā hai jaise chakṣhuindriyakā guṇ rūpako hī jānanā hai arthāt rūpako hī jānanemen nimitta honā hai . aur indriyagnān kramik hai . kevalībhagavān indriyoṅke nimittake binā samasta ātmapradeshonse sparshādi sarva viṣhayoṅko jānate hain, aur jo samastarūpase sva -par prakāshak hai aise lokottar gnānarūp ( – laukikagnānase bhinna kevalagnānarūp) svayamev pariṇamit huā karate hain; isaliye samasta dravya -kṣhetra -kāl aur bhāvako avagrahādi kram rahit jānate hain isaliye kevalī bhagavānake kuchh bhī parokṣha nahīn hai ..22..