atIndriya.n hi j~nAna.n yadamUrta.n yanmUrteShvapyatIndriya.n yatprachChanna.n cha tatsakala.n vivriyate — amUrtAbhiH kShAyikIbhiratIndriyAbhishchidAnandaikalakShaNAbhiH shuddhAtmashaktibhirutpannatvA- datIndriyaj~nAna.n sukha.n chAtmAdhInatvenAvinashvaratvAdupAdeyamiti; pUrvoktAmUrtashuddhAtmashaktibhyo vilakShaNAbhiH kShAyopashamikendriyashaktibhirutpannatvAdindriyaja.n j~nAna.n sukha.n cha parAyattatven vinashvaratvAddheyamiti tAtparyam ..53.. evamadhikAragAthayA prathamasthala.n gatam . ath pUrvoktamupAdeyabhUtamatIndriyaj~nAna.n visheSheN vyaktIkaroti — ja.n yadatIndriya.n j~nAna.n kartR^i . pechChado prekShamANapuruShasya jAnAti . kim . amutta.n amUrta- matIndriyaniruparAgasadAnandaikasukhasvabhAva.n yatparamAtmadravya.n tatprabhR^iti samastAmUrtadravyasamUha.n muttesu adi.ndiya.n cha mUrteShu pudgaladravyeShu yadatIndriya.n paramANvAdi . pachChaNNa.n kAlANuprabhR^itidravyarUpeN prachChanna.n vyavahit- mantarita.n, alokAkAshapradeshaprabhR^iti kShetraprachChanna.n, nirvikAraparamAnandaikasukhAsvAdapariNatirUpaparamAtmano vartamAnasamayagatapariNAmAstatprabhR^itayo ye samastadravyANA.n vartamAnasamayagatapariNAmAste kAlaprachChannAH, tasyaiv paramAtmanaH siddharUpashuddhavya~njanaparyAyaH sheShadravyANA.n cha ye yathAsa.nbhava.n vya~njanaparyAyAsteShvanta-
ab, atIndriy sukhakA sAdhanabhUt (-kAraNarUp) atIndriy j~nAn upAdey hai — isaprakAr usakI prasha.nsA karate hai.n : —
anvayArtha : — [prekShamANasya yat ] dekhanevAlekA jo j~nAn [amUrta.n ] amUrtako, [mUrteShu ] mUrta padArtho.nme.n bhI [atIndriya.n ] atIndriyako, [cha prachChanna.n ] aur prachChannako, [sakala.n ] in sabako — [svaka.n cha itarat ] sva tathA parako — dekhatA hai, [tad j~nAna.n ] vah j~nAn [pratyakSha.n bhavati ] pratyakSha hai ..54..
TIkA : — jo amUrta hai, jo mUrta padArtho.nme.n bhI atIndriy hai, aur jo 1prachChanna hai, us sabako — jo ki sva aur par in do bhedo.nme.n samA jAtA hai use — atIndriy j~nAn avashya dekhatA
dekhe amUrtik, mUrtamA.ny atIndri ne, prachChannane, te sarvane — par ke svakIyane, j~nAn te pratyakSha Che. 54.
1. prachChanna = gupta; antarit; DhakA huA .