mUDho bhAvaH sa khalu mohaH . tenAvachChannAtmarUpaH sannayamAtmA paradravyamAtmadravyatven paraguN-
mAtmaguNatayA paraparyAyAnAtmaparyAyabhAven pratipadyamAnaH, prarUDhadR^iDhatarasa.nskAratayA paradravya-
mevAharaharupAdadAno, dagdhendriyANA.n ruchivashenAdvaite.api pravartitadvaito, ruchitAruchiteShu viShayeShu
rAgadveShAvupashliShya, prachuratarAmbhobhArarayAhataH setubandha iv dvedhA vidAryamANo nitarA.n
kShobhamupaiti . ato moharAgadveShabhedAttribhUmiko mohaH ..83..
dAnasya cha hi sphu Ta.n te te pUrvoktaratnatrayAdhArAH . Namo tesi.n namastebhya iti namaskArasyApi
ta ev yogyAH ..✽7.. evamAptAtmasvarUpaviShaye mUDhatvanirAsArtha.n gAthAsaptaken dvitIyaj~nAn-
kaNDikA gatA . ath shuddhAtmopalambhapratipakShabhUtamohasya svarUpa.n bhedA.nshcha pratipAdayati — davvAdiesu
shuddhAtmAdidravyeShu, teShA.n dravyANAmanantaj~nAnAdyastitvAdivisheShasAmAnyalakShaNaguNeShu, shuddhAtmapariNati-
lakShaNasiddhatvAdiparyAyeShu cha yathAsa.nbhava.n pUrvopavarNiteShu vakShyamANeShu cha mUDho bhAvo eteShu
pUrvoktadravyaguNaparyAyeShu viparItAbhinivesharUpeN tattvasa.nshayajanako mUDho bhAvaH jIvassa havadi moho tti
ittha.nbhUto bhAvo jIvasya darshanamoh iti bhavati . khubbhadi teNuchChaNNo ten darshanamohenAvachChanno jhampitaH
sannakShubhitAtmatattvaviparIten kShobheN kShobha.n svarUpachalana.n viparyaya.n gachChati . ki.n kR^itvA . pappA rAga.n va dosa.n
vA nirvikArashuddhAtmano viparItamiShTAniShTendriyaviShayeShu harShaviShAdarUpa.n chAritramohasa.nj~na.n rAgadveSha.n vA prApya
cheti . anen kimukta.n bhavati . moho darshanamoho rAgadveShadvaya.n chAritramohashcheti tribhUmiko
moh iti ..83.. ath duHkhahetubhUtabandhasya kAraNabhUtA rAgadveShamohA nirmUlanIyA ityAghoShayati —
paryAy hai.n uname.n honevAlA 1tattva -apratipattilakShaN mU.Dh.h.h bhAv vah vAstavame.n moh hai . us
mohase nijarUp AchChAdit honese yah AtmA paradravyako svadravyarUpase, paraguNako
svaguNarUpase, aur par -paryAyo.nko svaparyAyarUp samajhakar -a.ngIkAr karake, ati rUDh –
dR^i.Dhtar sa.nskArake kAraN paradravyako hI sadA grahaN karatA huA, 2dagdha indriyo.nkI ruchike
vashase 3advaitame.n bhI dvait pravR^itti karatA huA, ruchikar -aruchikar viShayo.nme.n rAgadveSh karake
ati prachur jalasamUhake vegase prahArako prApta setubandha (pul) kI bhA.Nti do bhAgo.nme.n kha.nDit
hotA huA atyanta kShobhako prApta hotA hai . isase moh, rAg aur dvaiSh — in bhedo.nke kAraN
moh tIn prakArakA hai ..83..
1. tattva apratipattilakShaN = tattvakI apratipatti (-aprApti, aj~nAn, anirNay) jisakA lakShaN hai aisA .
2. dagdha = jalI huI; halakI; shApit . (‘dagdha’ tiraskAravAchak shabda hai)
3. indriyaviShayo.nme.n – padArtho.nme.n ‘yah achChe hai.n aur yah bure’ isaprakArakA dvait nahI.n hai; tathApi vahA.N bhI
mohAchChAdit jIv achChe – bUrekA dvait utpanna kar lete hai.n .
kahAnajainashAstramAlA ]
j~nAnatattva -praj~nApan
143