pR^ithaktvavR^ittasvalakShaNairdravyamanyadapahAy tasminnev cha vartamAnaiH sakalatrikAlakalitadhrauvya.n
dravyamAkAsha.n dharmamadharma.n kAla.n pudgalamAtmAntara.n cha nishchinomi . tato nAhamAkAsha.n na dharmo nAdharmo
na cha kAlo na pudgalo nAtmAntara.n cha bhavAmi; yato.amIShvekApavarakaprabodhitAnek-
dIpaprakAsheShviv sa.nbhUyAvasthiteShvapi machchaitanya.n svarUpAdaprachyutamev mA.n pR^ithagavagamayati . evamasya
nishchitasvaparavivekasyAtmano na khalu vikArakAriNo mohA.nku rasya prAdurbhUtiH syAt ..90..
appaNo Atman iti . tathAhi — yadida.n mam chaitanya.n svaparaprakAshaka.n tenAha.n kartA vishuddhaj~nAnadarshan-
svabhAva.n svakIyamAtmAna.n jAnAmi, para.n cha pudgalAdipa~nchadravyarUpa.n sheShajIvAntara.n cha pararUpeN jAnAmi,
tataH kAraNAdekApavarak prabodhitAnekapradIpaprakAsheShviv sa.nbhUyAvasthiteShvapi sarvadravyeShu mam sahajashuddha-
chidAnandaikasvabhAvasya kenApi sah moho nAstItyabhiprAyaH ..90.. eva.n svaparaparij~nAnaviShaye mUDhatva-
nirAsArtha.n gAthAdvayen chaturthaj~nAnakaNDikA gatA . iti pa~nchavi.nshatigAthAbhirj~nAnakaNDikAchatuShTayAbhidhAno
dvitIyo.adhikAraH samAptaH . ath nirdoShiparamAtmapraNItapadArthashraddhAnamantareN shramaNo na bhavati,
kahAnajainashAstramAlA ]
j~nAnatattva -praj~nApan
155
vartate hai.n unake dvArA — AkAsh, dharma, adharma, kAl, pudgal aur anya AtmAko sakal
trikAlame.n dhruvatva dhArak dravyake rUpame.n nishchit karatA hU.N (jaise chaitanya lakShaNake dvArA AtmAko
dhruv dravyake rUpame.n jAnA, usIprakAr avagAhahetutva, gatihetutva ityAdi lakShaNo.nse – jo ki sva-
lakShyabhUt dravyake atirikta anya dravyo.nme.n nahI.n pAye jAte unake dvArA — AkAsh dharmAstikAy
ityAdiko bhinna -bhinna dhruv dravyo.nke rUpame.n jAnatA hU.N) isaliye mai.n AkAsh nahI.n hU.N, mai.n dharma
nahI.n hU.N, adharma nahI.n hU.N, kAl nahI.n hU.N, pudgal nahI.n hU.N, aur AtmAntar nahI.n hU.N; kyo.nki —
makAnake 1ek kamareme.n jalAye gaye anek dIpako.nke prakAsho.nkI bhA.Nti yah dravya ikaTThe hokar
rahate hue bhI merA chaitanya nijasvarUpase achyut hI rahatA huA mujhe pR^ithak batalAtA hai .
isaprakAr jisane sva -parakA vivek nishchit kiyA hai aise is AtmAko vikArakArI
mohA.nkurakA prAdurbhAv nahI.n hotA .
bhAvArtha : — sva -parake vivekase mohakA nAsh kiyA jA sakatA hai . vah sva-
parakA vivek, jinAgamake dvArA sva -parake lakShaNo.nko yathArthatayA jAnakar kiyA jA
sakatA hai ..90..
1. jaise kisI ek kamareme.n anek dIpak jalAye jAye.n to sthUladR^iShTise dekhane par unakA prakAsh ek dUsareme.n
milA huA mAlUm hotA hai, kintu sUkShmadR^iShTise vichArapUrvak dekhane par ve sab prakAsh bhinna -bhinna hI hai.n;
(kyo.nki uname.nse ek dIpak bujh jAne par usI dIpakakA prakAsh naShTa hotA hai; anya dIpako.nke prakAsh
naShTa nahI.n hote) usIprakAr jIvAdik anek dravya ek hI kShetrame.n rahate hai.n phi ra bhI sUkShmadR^iShTise dekhane par
ve sab bhinna -bhinna hI hai.n, ekamek nahI.n hote .