na cha tairutpAdAdibhirguNaparyAyairvA sah dravya.n lakShyalakShaNabhede.api svarUpabhedamupavrajati,
svarUpat ev dravyasya tathAvidhatvAduttarIyavat .
yathA khalUttarIyamupAttamalinAvastha.n prakShAlitamamalAvasthayotpadyamAna.n tenotpAden lakShyate, na
cha ten sah svarUpabhedamupavrajati, svarUpat ev tathAvidhatvamavalambate, tathA dravyamapi
samupAttaprAktanAvastha.n samuchitabahira.ngasAdhanasannidhisadbhAve vichitrabahutarAvasthAna.n svarUpakartR^ikaraN-
sAmarthyasvabhAvenAntara.ngasAdhanatAmupAgatenAnugR^ihItamuttarAvasthayotpadyamAna.n tenotpAden lakShyate, na cha
ten sah svarUpabhedamupavrajati, svarUpat ev tathAvidhatvamavalambate . yathA cha tadevottarIy-
mamalAvasthayotpadyamAna.n malinAvasthayA vyayamAna.n ten vyayen lakShyate, na cha ten sah svarUpabhed-
karoti, svarUpat ev tathAvidhatvamavalambate . tathAvidhatva.n ko.arthaH . utpAdavyayadhrauvyaguNaparyAyasvarUpeN
pariNamati, tathA sarvadravyANi svakIyasvakIyayathochitotpAdavyayadhrauvyaistathaiv guNaparyAyaishcha sah yadyapi
sa.nj~nAlakShaNaprayojanAdibhirbheda.n kurvanti tathApi sattAsvarUpeN bheda.n na kurvanti, svabhAvat ev
tathAvidhatvamavalambante . tathAvidhatva.n ko.arthaH . utpAdavyayAdisvarUpeN pariNamanti . athavA yathA vastra.n
1. dravyame.n nijame.n hI svarUpakartA aur svarUpakaraN honekI sAmarthya hai . yah sAmarthyasvarUp svabhAv hI apane
pariNamaname.n (avasthA.ntar karaneme.n) antara.ng sAdhan hai .
172pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
dravyakA un utpAdAdike sAth athavA guNaparyAyo.nke sAth lakShya -lakShaN bhed hone par
bhI svarUpabhed nahI.n hai . svarUpase hI dravya vaisA (utpAdAdi athavA guNaparyAyavAlA) hai —
vastrake samAn .
jaise malin avasthAko prApta vastra, dhone par nirmal avasthAse (-nirmal avasthArUp,
nirmal avasthAkI apekShAse) utpanna hotA huA us utpAdase lakShit hotA hai; kintu usakA
us utpAdake sAth svarUp bhed nahI.n hai, svarUpase hI vaisA hai (arthAt svaya.n utpAdarUpase
hI pariNat hai); usIprakAr jisane pUrva avasthA prApta kI hai aisA dravya bhI — jo ki uchit
bahira.ng sAdhano.nke sAnnidhya (nikaTatA; hAjarI) ke sadbhAvame.n anek prakArakI bahutasI
avasthAye.n karatA hai vah — 1antara.ngasAdhanabhUt svarUpakartA aur svarUpakaraNake sAmarthyarUp
svabhAvase anugR^ihIt hone par, uttar avasthAse utpanna hotA huA vah utpAdase lakShit hotA
hai; kintu usakA us utpAdake sAth svarUpabhed nahI.n hai, svarUpase hI vaisA hai . aur jaise
vahI vastra nirmal avasthAse utpanna hotA huA aur malin avasthAse vyayako prApta hotA
huA us vyayase lakShit hotA hai, parantu usakA us vyayake sAth svarUpabhed nahI.n hai,
svarUpase hI vaisA hai; usIprakAr vahI dravya bhI uttar avasthAse utpanna hotA huA aur pUrva
avasthAse vyayako prApta hotA huA us vyayase lakShit hotA hai; parantu usakA us vyayake