athotpAdAdInA.n dravyAdarthAntaratva.n sa.nharati —
uppAdaTThidibha.ngA vijja.nte pajjaesu pajjAyA .
davvamhi sa.nti Niyada.n tamhA davva.n havadi savva.n ..101..
utpAdasthitibha~N.hgA vidyante paryAyeShu paryAyAH .
dravye hi santi niyata.n tasmAddravya.n bhavati sarvam ..101..
utpAdavyayadhrauvyANi hi paryAyAnAlambante, te punaH paryAyA dravyamAlambante . tataH
samastamapyetadekamev dravya.n, na punardravyAntaram . dravya.n hi tAvatparyAyairAlambyate, samudAyinaH
samudAyAtmakatvAt.h; pAdapavat.h . yathA hi samudAyI pAdapaH skandhamUlashAkhAsamudAyAtmakaH
mityartha.nH ..100.. athotpAdavyayadhrauvyANi dravyeN sah parasparAdhArAdheyabhAvatvAdanvayadravyArthikanayen
dravyamev bhavatItyupadishati — uppAdaTThidibha.ngA vishuddhaj~nAnadarshanasvabhAvAtmatattvanirvikArasvasa.nvedanaj~nAn-
rUpeNotpAdastasminnev kShaNe svasa.nvedanaj~nAnavilakShaNAj~nAnaparyAyarUpeN bha~N.hga, tadubhayAdhArAtmadravyatvA-
vasthArUpeN sthitirityuktalakShaNAstrayo bha~N.hgAH kartAraH . vijja.nte vidyante tiShThanti . keShu . pajjaesu
kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
193
pra 25
ab, utpAdAdikA dravyase arthAntaratvako naShTa karate hai.n; (arthAt yah siddha karate hai.n ki
utpAd -vyay -dhrauvya dravyase pR^ithak padArtha nahI.n hai.n) : —
anvayArtha : — [utpAdasthitibha~N.hgAH ] utpAd, dhrauvya aur vyay [paryAyeShu ] paryAyo.nme.n
[vidyante ] vartate hai.n; [paryAyAH ] paryAye.n [niyata.n ] niyamase [dravye hi santi ] dravyame.n hotI hai.n,
[tasmAt ] isaliye [sarva.n ] vah sab [dravya.n bhavati ] dravya hai ..101..
TIkA : — utpAd, vyay aur dhrauvya vAstavame.n paryAyo.n kA Alamban karate hai.n, aur
ve paryAye.n dravyakA Alamban karatI hai.n, (arthAt utpAd -vyay -dhrauvya paryAyo.nke Ashrayase hai.n aur
paryAye.n dravyake Ashrayase hai.n); isaliye yah sab ek hI dravya hai, dravyAntar nahI.n .
pratham to dravya paryAyo.nke dvArA Alambit hai (arthAt paryAye.n dravyAshrit hai.n), kyo.nki
1samudAyI samudAyasvarUp hotA hai; vR^ikShakI bhA.Nti . jaise samudAyI vR^ikSha ska.ndh, mUl aur
1. samudAyI = samudAyavAn samudAy (samUh) kA banA huA . (dravya samudAyI hai kyo.nki paryAyo.nke
samudAyasvarUp hai .)
utpAd tem ja dhrauvya ne sa.nhAr varte paryaye,
ne paryayo dravye niyamathI, sarva tethI dravya Che. 101.