Pravachansar-Hindi (itrans transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 203 of 513
PDF/HTML Page 236 of 546

 

background image
pR^ithagbhavatsattAmantareNAtmAna.n dhArayattAvanmAtraprayojanA.n sattAmevAsta.n gamayet.h . svarUpatastu-
sadbhavad dhrrauvyasya sa.nbhavAdAtmAna.n dhArayaddravyamudgachChet.h; sattAto.apR^ithagbhUtvA chAtmAna.n dhArayattA-
vanmAtraprayojanA.n sattAmudgamayet.h . tataH svayamev dravya.n sattvenAbhyupagantavya.n, bhAvabhAv-
vatorapR^ithaktvenAnanyatvAt.h ..105..
sattAdravyayorabhedaviShaye punarapi prakArAntareN yukti.n darshayatiNa havadi jadi saddavva.n paramachaitanyaprakAsharUpeN
svarUpeN svarUpasattAstitvaguNen yadi chet sanna bhavati . ki.n kartR^i . paramAtmadravya.n . tadA asaddhuva.n hodi
asadavidyamAna.n bhavati dhruva.n nishchitam . avidyamAna.n sat ta.n kadha.n davva.n tatparamAtmadravya.n katha.n bhavati, ki.ntu
naiv . sa cha pratyakShavirodhaH . kasmAt . svasa.nvedanaj~nAnen gamyamAnatvAt . athAvichAritaramaNIyanyAyen
sattAguNAbhAve.apyastIti chet, tatra vichAryateyadi kevalaj~nAnadarshanaguNAvinAbhUtasvakIyasvarUpAsti-
tvAtpR^ithagbhUtA tiShThati tadA svarUpAstitva.n nAsti, svarUpAstitvAbhAve dravyamapi nAsti . athavA
svakIyasvarUpAstitvAtsa.nj~nAlakShaNaprayojanAdibhede.api pradesharUpeNAbhinna.n tiShThati tadA sa.nmatamev . atrAvasare
saugatamatAnusArI kashchidAhsiddhaparyAyasattArUpeN shuddhAtmadravyamupachAreNAsti, na cha mukhyavR^ittyeti .
parihAramAhsiddhaparyAyopAdAnakAraNabhUtaparamAtmadravyAbhAve siddhaparyAyasattaiv na sa.nbhavati, vR^ikShAbhAve
phalamiv . atra prastAve naiyAyikamatAnusArI kashchidAhhavadi puNo aNNa.n vA tatparamAtmadravya.n bhavati
punaH ki.ntu sattAyAH sakAshAdanyadbhinna.n bhavati pashchAtsattAsamavAyAtsadbhavati . AchAryAH parihAramAhuH
sattAsamavAyAtpUrva.n dravya.n sadasadvA, yadi sattadA sattAsamavAyo vR^ithA, pUrvamevAstitva.n tiShThati; athAsattarhi
kahAnajainashAstramAlA ]
j~neyatattva -praj~nApan
203
(2) yadi sattAse pR^ithak ho to sattAke binA bhI svaya.n rahatA huA, itanA hI mAtra jisakA
prayojan hai aisI
1sattAko hI asta kar degA .
kintu yadi dravya svarUpase hI sat ho to(1) dhrauvyake sadbhAvake kAraN svaya.n sthir
rahatA huA, dravya udit hotA hai, (arthAt siddha hotA hai); aur (2) sattAse apR^ithak rahakar
svaya.n sthir (-vidyamAn) rahatA huA, itanA hI mAtra jisakA prayojan hai aisI sattAko udit
(siddha) karatA hai
.
isaliye dravya svaya.n hI sattva (sattA) hai aisA svIkAr karanA chAhiye, kyo.nki bhAv
aur 2bhAvavAnkA apR^ithaktva dvArA ananyatva hai ..105..
1. sattAkA kArya itanA hI hai ki vah dravyako vidyamAn rakhe . yadi dravya sattAse bhinna rahakar bhI
sthir rahe to phi ra sattAkA prayojan hI nahI.n rahatA, arthAt sattAke abhAvakA prasa.ng A jAyagA .
2. bhAvavAn = bhAvavAlA . [dravya bhAvavAlA hai aur sattA usakA bhAv hai . ve apR^ithak hai.n, is apekShAse
ananya hai.n . pR^ithaktva aur anyatvakA bhed jis apekShAse hai us apekShAko lekar visheShArtha AgAmI
gAthAme.n kahe.nge, unhe.n yahA.N nahI.n lagAnA chAhiye, kintu yahA.N ananyatvako apR^ithaktvake arthame.n hI
samajhanA chAhiye
. ]