yato mohAdibhiH paudgalikakarmabhirbaddhatvAjjIvaH prANanibaddho bhavati, yatashcha prANanibaddhatvAtpaudgalikakarmaphalamupabhu.njAnaH punarapyanyaiH paudgalikakarmabhirbadhyate, tataH vIryAdyanantaguNasvabhAvAtparamAtmatattvAdbhinnA bhAvayitavyA iti bhAvaH ..147.. ath prANAnA.n yatpUrva- sUtrodita.n paudgalikatva.n tadev darshayati — jIvo pANaNibaddho jIvaH kartA chaturbhiH prANairnibaddhaH sa.nbaddho bhavati . katha.nbhUtaH san . baddho shuddhAtmopalambhalakShaNamokShAdvilakShaNairbaddhaH . kairbaddhaH . mohAdiehi.n kammehi.n mohanIyAdikarmabhirbaddhastato j~nAyate mohAdikarmabhirbaddhaH san prANanibaddho bhavati, na cha karmabandharahit iti . tat ev j~nAyate prANAH pudgalakarmodayajanitA iti . tathAvidhaH san ki.n karoti . uvabhu.njadi kammaphala.n paramasamAdhisamutpannanityAnandaikalakShaNasukhAmR^itabhojanamalabhamAnaH san kaTukaviShasamAnamapi karmaphalamupabhu~N.hkte . bajjhadi aNNehi.n kammehi.n tatkarmaphalamupabhu~njAnaH sannaya.n jIvaH karmarahitAtmano visadR^ishairanyakarmabhirnavatarakarmabhirbadhyate . yataH kAraNAtkarmaphala.n bhu~njAno navatar karmANi badhnAti, honepar bhI ve dravyaprAN AtmAkA svarUp ki.nchit mAtra nahI.n hai.n kyo.nki ve pudgal dravyase nirmit hai.n ..147..
ab, prANo.nkA paudgalikapanA siddha karate hai.n : —
anvayArtha : — [mohAdikaiH karmabhiH ] mohAdik karmo.nse [baddhaH ] ba.NdhA huA honese [jIvaH ] jIv [prANanibaddhaH ] prANo.nse sa.nyukta hotA huA [karmaphala.n upabhu.njAnaH ] karmaphalako bhogatA huA [anyaiH karmabhiH ] anya karmo.nse [badhyate ] ba.NdhatA hai ..148..
TIkA : — (1) mohAdik paudgalik karmo.nse ba.NdhA huA honese jIv prANo.nse sa.nyukta hotA hai aur (2) prANo.nse sa.nyukta honeke kAraN paudgalik karmaphalako (mohI – rAgI – dveShI jIv moh – rAg – dveShapUrvak) bhogatA huA punaH bhI anya paudgalik karmo.nse ba.ndhatA hai, isaliye
jIv karmaph La - upabhog karatA.n, ba.ndh pAme karmano. 148.
292pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-