evamamI samupajAyamAnA dvipradeshAdayaH skandhA vishiShTAvagAhanashaktivashAdupAtta- saukShmyasthaulyavisheShA vishiShTAkAradhAraNashaktivashAdgR^ihItavichitrasa.nsthAnAH santo yathAsva.n paramANusvarUpakathanen prathamagAthA, snigdharUkShaguNavivaraNen dvitIyA, snigdharUkShaguNAbhyA.n dvayadhikatve sati bandhakathanen tR^itIyA, tasyaiv dR^iDhIkaraNen chaturthI cheti paramANUnA.n parasparabandhavyAkhyAnamukhyatven prathamasthale gAthAchatuShTaya.n gatam . athAtmA dvayaNukAdipudgalaskandhAnA.n kartA na bhavatItyupadishati — jAyante utpadyante . ke kartAraH . dupadesAdI kha.ndhA dvipradeshAdyanantANuparyantAH skandhAH . ke jAyante . puDhavijalateuvAU pR^ithvIjalatejovAyavaH . katha.nbhUtAH santaH . suhumA vA bAdarA sUkShmA vA bAdarA vA . punarapi ki.nvishiShTAH santaH . sasa.nThANA yathAsa.nbhava.n vR^ittachaturasrAdisvakIyasvakIy- sa.nsthAnAkArayuktAH . kaiH kR^itvA jAyante . sagapariNAmehi.n svakIyasvakIyasnigdharUkShapariNAmairiti . ath vistaraH — jIvA hi tAvadvastutaShTa~N.hkotkIrNaj~nAyakaikarUpeN shuddhabuddhaikasvabhAvA ev, pashchAdvayavahAreNAnAdikarmabandhopAdhivashen shuddhAtmasvabhAvamalabhamAnAH santaH pR^ithivyaptejovAtakAyikeShu
ab, AtmAke pudgalo.nke piNDake kartR^itvakA abhAv nishchit karate hai.n : —
anvayArtha : — [dvipradeshAdayaH ska.ndhAH ] dvipradeshAdik (do se lekar anantapradeshavAle) ska.ndh [sUkShmAH vA bAdarAH ] jo ki sUkShma athavA bAdar hote hai.n aur [sasa.nsthAnAH ] sa.nsthAno.n (AkAro.n) sahit hote hai.n ve — [pR^ithivIjalatejovAyavaH ] pR^ithvI, jal, tej aur vAyurUp [svakapariNAmaiH jAyante ] apane pariNAmo.nse hote hai.n ..167..
TIkA : — is (pUrvokta) prakArase yah utpanna honevAle dvipradeshAdik ska.ndh — jinane vishiShTa avagAhanakI shaktike vash sUkShmatA aur sthUlatArUp bhed grahaN kiye hai.n aur jinane vishiShTa AkAr dhAraN karanekI shaktike vash hokar vichitra sa.nsthAn grahaN kiye hai.n ve — apanI
skandho pradeshadvayAdiyut, sthUl -sUkShma ne sAkAr je, te pR^ithvI – vAyu – tej – jal pariNAmathI nij thAy Che. 167.