sparshAdichatuShkasyAvirbhAvatirobhAvasvashaktivashamAsAdya pR^ithivyaptejovAyavaH svapariNAmairev jAyante . ato.avadhAryate dvayaNukAdyanantAnantapudgalAnA.n na piNDakartA puruSho.asti ..167..
ogADhagADhaNichido poggalakAyehi.n savvado logo .
samutpadyante, tathApi svakIyAbhyantarasukhaduHkhAdirUpapariNaterevAshuddhopAdAnakAraNa.n bhavanti, na cha pR^ithivyAdikAyAkArapariNateH . kasmAditi chet . tatra skandhAnAmevopAdAnakAraNatvAditi . tato j~nAyate pudgalapiNDAnA.n jIvaH kartA na bhavatIti ..167.. athAtmA bandhakAle bandhayogya- pudgalAn bahirbhAgAnnaivAnayatItyAvedayati — ogADhagADhaNichido avagAhyAvagAhya nairantaryeN nichito bhR^itaH . sa kaH . logo lokaH . katha.nbhUtaH . savvado sarvataH sarvapradesheShu . kaiH kartR^ibhUtaiH . poggalakAyehi.n pudgalakAyaiH . ki.nvishiShTaiH . suhumehi bAdarehi ya indriyagrahaNAyogyaiH sUkShmaistadgrahaN- yoegyatAnusAr 1sparshAdichatuShkake AvirbhAv aur tirobhAvakI svashaktike vash hokar pR^ithvI, jal, agni, aur vAyurUp apane pariNAmo.nse hI hote hai.n . isase nishchit hotA hai ki dvi – aNukAdi anantAnta pudgalo.nkA piNDakartA AtmA nahI.n hai ..167..
ab aisA nishchit karate hai.n ki (jis prakAr AtmA pudgalapiNDakA karanevAlA nahI.n usI prakAr) AtmA pudgalapiNDakA lAnevAlA (bhI) nahI.n hai : —
anvayArtha : — [lokaH ] lok [sarvataH ] sarvataH [sUkShmeH bAdaraiH ] sUkShma tathA bAdar [cha ] aur [aprAyogyaiH yogyaiH ] karmatvake ayogya tathA karmatvake yogya [pudgalakAyaiH ] pudgalaska.ndho.nke dvArA [avagADhagADhanichitaH ] (vishiShTa prakArase) avagAhit hokar gA.Dh.h.h ( – ghaniShTha) bharA huA hai ..168..
avagADh gADh bharel Che sarvatra pudgalakAyathI A lok bAdar - sUkShmathI, karmatvayogya - ayogyathI. 168.
320pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1. sparshAdichatuShka = sparsha, ras, ga.ndh aur varNa . (sparshAdikI pragaTatA aur apragaTatA vah pudgalakI shakti hai .)