yato hi sUkShmatvapariNatairbAdarapariNataishchAnatisUkShmatvasthUlatvAt karmatvapariNamanashakti- yogibhiratisUkShmasthUlatayA tadayogibhishchAvagAhavishiShTatven parasparamabAdhamAnaiH svayamev sarvat ev pudgalakAyairgADha.n nichito lokaH, tato.avadhAryate na pudgalapiNDAnAmAnetA puruSho.asti ..168..
athAtmanaH pudgalapiNDAnA.n karmatvakartR^itvAbhAvamavadhArayati —
yogyairbAdaraishcha . punashcha katha.nbhUtaiH . appAoggehi.n atisUkShmasthUlatven karmavargaNAyogyatArahitaiH . punashcha ki.nvishiShTaiH . joggehi.n atisUkShmasthUlatvAbhAvAtkarmavargaNAyogyairiti . ayamatrArthaH — nishchayen shuddha- svarUpairapi vyavahAreN karmodayAdhInatayA pR^ithivyAdipa~nchasUkShmasthAvaratva.n prAptairjIvairyathA loko nirantara.n bhR^itastiShThati tathA pudgalairapi . tato j~nAyate yatraiv sharIrAvagADhakShetre jIvastiShThati bandhayogyapudgalA api
TIkA : — sUkShmatayA pariNat tathA bAdararUp pariNat, ati sUkShma athavA ati sthUl na honese karmarUp pariNat honekI shaktivAle tathA ati sUkShma athavA ati sthUl honese karmarUp pariNat honekI shaktise rahit — aise pudgalakAryo.nke dvArA, avagAhakI vishiShTatAke kAraN paraspar bAdhA kiye vinA, svayamev sarvataH (sarva pradesho.nse) lok gA.Dh.h.h bharA huA hai . isase nishchit hotA hai ki pudgalapiNDo.nkA lAnevAlA AtmA nahI.n hai .
bhAvArtha : — is lokame.n sarvatra jIv hai.n aur karmaba.ndhake yogya pudgalavargaNA bhI sarvatra hai . jIvake jaise pariNAm hote hai.n usIprakArakA jIvako karmaba.ndh hotA hai . aisA nahI.n hai ki AtmA kisI bAharake sthAnase karmayogya pudgal lAkar ba.ndh karatA hai ..168..
ab aisA nishchit karate hai.n ki AtmA pudgalapiNDo.nko karmarUp nahI.n karatA : —
anvayArtha : — [karmatvaprAyogyAH ska.ndhAH ] karmatvake yogya ska.ndh [jIvasyapariNati.n prApya ] jIvakI pariNatiko prApta karake [karmabhAva.n gachChanti ] karmabhAvako prApta hote hai.n; [na hi te jIven pariNamitAH ] jIv unako nahI.n pariNamAtA ..169..
karmatvane pAme; nahi jIv pariNamAve temane. 169.