ayamAtmA sarva ev tAvatsavikalpanirvikalpaparichChedAtmakatvAdupayogamayaH . tatra yo hi nAm nAnAkArAn parichChedyAnarthAnAsAdya moha.n vA rAga.n vA dveSha.n vA samupaiti sa nAm taiH parapratyayairapi moharAgadveShairuparaktAtmasvabhAvatvAnnIlapItaraktopAshrayapratyayanIlapItaraktatvairuparakta- svabhAvaH spha TikamaNiriv svayamek ev tadbhAvadvitIyatvAdbandho bhavati ..175.. dvitIyA, tatparihArarUpeN tR^itIyA cheti gAthAtrayeN prathamasthala.n gatam . ath rAgadveShamohalakShaNa.n bhAvabandha- svarUpamAkhyAti — uvaogamao jIvo upayogamayo jIvaH, aya.n jIvo nishchayanayen vishuddhaj~nAn- darshanopayogamayastAvattathAbhUto.apyanAdibandhavashAtsopAdhispha Tikavat paropAdhibhAven pariNataH san . ki.n karoti . mujjhadi rajjedi vA padussedi muhyati rajyati vA pradveShTi dveSha.n karoti . ki.n kR^itvA pUrva.n . pappA prApya . kAn . vividhe visaye nirviShayaparamAtmasvarUpabhAvanAvipakShabhUtAnvividhapa~nchendriyaviShayAn . jo hi puNo yaH punarittha.nbhUto.asti jIvo hi sphu Ta.n, tehi.n sa.nba.ndho taiH sa.nbaddho bhavati, taiH pUrvoktarAg- dveShamohaiH kartR^ibhUtairmoharAgadveSharahitajIvasya shuddhapariNAmalakShaNa.n paramadharmamalabhamAnaH san sa jIvo baddho bhavatIti . atra yo.asau rAgadveShamohapariNAmaH sa ev bhAvabandha ityarthaH ..175.. ath bhAvabandha-
anvayArtha : — [yaH hi punaH ] jo [upayogamayaH jIvaH ] upayogamay jIv [vividhAn viShayAn ] vividh viShayo.nko [prApya ] prApta karake [muhyati ] moh karatA hai, [rajyati ] rAg karatA hai, [vA ] athavA [pradveShTi ] dveSh karatA hai, [saH ] vah jIv [taiH ] unake dvArA (moh – rAg – dveShake dvArA) [bandhaH ] bandharUp hai ..175..
TIkA : — pratham to yah AtmA sarva hI upayogamay hai, kyo.nki vah savikalpa aur nirvikalpa pratibhAsasvarUp hai (arthAt j~nAn – darshanasvarUp hai .) usame.n jo AtmA vividhAkAr pratibhAsit honevAle padArtho.nko prApta karake moh, rAg athavA dveSh karatA hai, vah AtmA — kAlA, pIlA, aur lAl 1Ashray jinakA nimitta hai aise kAlepan, pIlepan aur lAlapanake dvArA uparakta svabhAvavAle spha TikamaNikI bhA.Nti — par jinakA nimitta hai aise moh, rAg aur dveShake dvArA uparakta (vikArI, malin, kaluShit,) AtmasvabhAvavAlA honese, svaya.n akelA hI ba.ndh (ba.ndharUp) hai, kyo.nki moharAgadveShAdibhAv usakA 2dvitIy hai ..175.. 1. Ashray = jisame.n spha TikamaNi rakhA ho vah pAtra . 2. dvitIy = dUsarA [‘bandha to doke bIch hotA hai, akelA AtmA ba.ndhasvarUp kaise ho sakatA hai ?’ is