j~nAna.n hi trisamayAvachChinnasarvadravyaparyAyarUpavyavasthitavishvaj~neyAkArAnAkrAmat sarvagatamukta.n, tathAbhUtaj~nAnamayIbhUy vyavasthitatvAdbhagavAnapi sarvagat ev . eva.n sarvagataj~nAnaviShayatvAtsarve.arthA api sarvagataj~nAnAvyatiriktasya bhagavatastasya te viShayA iti bhaNitatvAttadgatA ev bhavanti .
tatra nishchayanayenAnAkulatvalakShaNasaukhyasa.nvedanatvAdhiShThAnatvAvachChinnAtmapramANaj~nAnasva- tattvAparityAgen vishvaj~neyAkArAnanupagamyAvabudhyamAno.api vyavahAranayen bhagavAn sarvagat iti vyapadishyate . tathA naimittikabhUtaj~neyAkArAnAtmasthAnavalokya sarve.arthAstadgatA ityupacharyante . na cha teShA.n paramArthato.anyonyagamanamasti, sarvadravyANA.n svarUpaniShThatvAt . aya.n kramo j~nAne.api nishcheyaH ..26.. sarvaj~naH . kasmAt sarvagato bhavati . jiNo jinaH NANamayAdo ya j~nAnamayatvAddhetoH savve vi ya taggayA jagadi aTThA sarve.api cha ye jagatyarthAste darpaNe bimbavad vyavahAreN tatra bhagavati gatA bhavanti . kasmAt . te bhaNidA te.arthAstatra gatA bhaNitAH visayAdo viShayatvAtparichChedyatvAt j~neyatvAt . kasya . tassa tasya bhagavat iti . tathAhi ---yadanantaj~nAnamanAkulatvalakShaNAnantasukha.n cha tadAdhArabhUtastAvadAtmA . ittha.n- bhUtAtmapramANa.n j~nAnamAtmanaH svasvarUpa.n bhavati . ittha.nbhUta.n svasvarUpa.n dehagatamaparityajannev lokAloka.n parichChinatti . tataH kAraNAdvayavahAreN sarvagato bhaNyate bhagavAn . yen cha kAraNen nIlapItAdibahiH- padArthA Adarshe bimbavat parichChittyAkAreN j~nAne pratiphalanti tataH kAraNAdupachAreNArthakAryabhUtA
TIkA : — j~nAn trikAlake sarva dravya – paryAyarUp pravartamAn samasta j~neyAkAro.nko pahu.Nch jAnese ( – jAnatA honese) sarvagat kahA gayA hai; aur aise (sarvagat) j~nAnamay hokar rahanese bhagavAn bhI sarvagat hI hai.n . isaprakAr sarva padArtha bhI sarvagat j~nAnake viShay honese, sarvagat j~nAnase abhinna un bhagavAnake ve viShay hai.n aisA (shAstrame.n) kahA hai; isaliye sarva padArtha bhagavAnagat hI ( – bhagavAname.n prApta hI) hai.n .
vahA.N (aisA samajhanA ki) — nishchayanayase anAkulatAlakShaN sukhakA jo sa.nvedan us sukhasa.nvedanake 1adhiShThAnatA jitanA hI AtmA hai aur us AtmAke barAbar hI j~nAn svatattva hai; us nij – svarUp AtmapramAN j~nAnako Cho.De binA, samasta 2j~neyAkAro.nke nikaT gaye binA, bhagavAn (sarva padArtho.nko) jAnate hai.n . nishchayanayase aisA hone par bhI vyavahAranayase yah kahA
44pravachanasAr[ bhagavAnashrIku.ndaku.nd-
1. adhiShThAn = AdhAr, rahanekA sthAn . (AtmA sukhasa.nvedanakA AdhAr hai . jitaneme.n sukhakA vedan hotA hai utanA hI AtmA hai .)
2. j~neyAkAro.n = par padArtho.nke dravya -guN -paryAy jo ki j~ney hai.n . (yah j~neyAkAr paramArthataH AtmAse sarvathA bhinna hai .)