arthAkArA apyarthA bhaNyante . te cha j~nAne tiShThantItyuchyamAne doSho nAstItyabhiprAyaH ..26.. ath j~nAnamAtmA bhavati, AtmA tu j~nAna.n sukhAdika.n vA bhavatIti pratipAdayati — NANa.n appa tti mada.n j~nAnamAtmA bhavatIti mata.n sammatam . kasmAt . vaTTadi NANa.n viNA Na appANa.n j~nAna.n kartR^i vinAtmAna.n jIvamanyatra jAtA hai ki bhagavAn sarvagat hai.n . aur 1naimittikabhUt j~neyAkAro.nko Atmastha (AtmAme.n rahe hue) dekhakar aisA upachArase kahA jAtA hai; ki ‘sarva padArtha Atmagat (AtmAme.n) hai.n ’; parantu paramArthataH unakA ek dUsareme.n gaman nahI.n hotA, kyo.nki sarva dravya svarUpaniShTha (arthAt apane- apane svarUpame.n nishchal avasthit) hai.n .
yahI kram j~nAname.n bhI nishchit karanA chAhiye . (arthAt AtmA aur j~neyo.nke sambandhame.n nishchay -vyavahArase kahA gayA hai, usIprakAr j~nAn aur j~neyo.nke sambandhame.n bhI samajhanA chAhie) ..26..
ab, AtmA aur j~nAnake ekatva -anyatvakA vichAr karate hai.n : —
gAthA : 27 anvayArtha : — [j~nAna.n AtmA ] j~nAn AtmA hai [iti mata.n ] aisA jinadevakA mat hai . [AtmAna.n vinA ] AtmAke binA (anya kisI dravyame.n) [j~nAna.n na vartate ] j~nAn nahI.n hotA, [tasmAt ] isaliye [j~nAna.n AtmA ] j~nAn AtmA hai; [AtmA ] aur AtmA [j~nAna.n vA ] (j~nAn guN dvArA) j~nAn hai [anyat vA ] athavA (sukhAdi anya guN dvArA) anya hai ..27..
1. naimittikabhUt j~neyAkAro.n = j~nAname.n honevAle (j~nAnakI avasthArUp) j~neyAkAro.n . (in j~neyAkAro.nko j~nAnAkAr bhI kahA jAtA hai, kyo.nki j~nAn in j~neyAkArarUp pariNamit hote hai.n . yah j~neyAkAr naimittik hai.n aur par padArtho.nke dravya -guN -paryAy unake nimitta hai.n . in j~neyAkAro.nko AtmAme.n dekhakar ‘samasta par padArtha AtmAme.n hai.n, isaprakAr upachAr kiyA jAtA hai . yah bAt 31 vI.n gAthAme.n darpaNakA dR^iShTAnta dekar samajhAI gaI hai .)