ಅಥ ಜ್ಞಾನಿನೋ ಜ್ಞಪ್ತಿಕ್ರಿಯಾಸದ್ಭಾವೇಽಪಿ ಕ್ರಿಯಾಫಲಭೂತಂ ಬನ್ಧಂ ಪ್ರತಿಷೇಧಯನ್ನುಪಸಂಹರತಿ — ಣ ವಿ ಪರಿಣಮದಿ ಣ ಗೇಣ್ಹದಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜದಿ ಣೇವ ತೇಸು ಅಟ್ಠೇಸು .
ಇಹ ಖಲು ‘ಉದಯಗದಾ ಕಮ್ಮಂಸಾ ಜಿಣವರವಸಹೇಹಿಂ ಣಿಯದಿಣಾ ಭಣಿಯಾ . ತೇಸು ವಿಮೂಢೋ ರತ್ತೋ ದುಟ್ಠೋ ವಾ ಬಂಧಮಣುಭವದಿ ..’ ಇತ್ಯತ್ರ ಸೂತ್ರೇ ಉದಯಗತೇಷು ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಾಂಶೇಷು ಸತ್ಸು ಸಂಚೇತಯಮಾನೋ ಮನ್ತ್ರವಾದರಸಸಿದ್ಧಯಾದೀನಿ ಯಾನಿ ಖಣ್ಡವಿಜ್ಞಾನಾನಿ ಮೂಢಜೀವಾನಾಂ ಚಿತ್ತಚಮತ್ಕಾರಕಾರಣಾನಿ ಪರಮಾತ್ಮಭಾವನಾ- ವಿನಾಶಕಾನಿ ಚ . ತತ್ರಾಗ್ರಹಂ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಜಗತ್ತ್ರಯಕಾಲತ್ರಯಸಕಲವಸ್ತುಯುಗಪತ್ಪ್ರಕಾಶಕಮವಿನಶ್ವರಮಖಣ್ಡೈಕ- ಪ್ರತಿಭಾಸರೂಪಂ ಸರ್ವಜ್ಞಶಬ್ದವಾಚ್ಯಂ ಯತ್ಕೇವಲಜ್ಞಾನಂ ತಸ್ಯೈವೋತ್ಪತ್ತಿಕಾರಣಭೂತಂ ಯತ್ಸಮಸ್ತರಾಗಾದಿವಿಕಲ್ಪಜಾಲೇನ ರಹಿತಂ ಸಹಜಶುದ್ಧಾತ್ಮನೋಽಭೇದಜ್ಞಾನಂ ತತ್ರ ಭಾವನಾ ಕರ್ತವ್ಯಾ, ಇತಿ ತಾತ್ಪರ್ಯಮ್ ..೫೧.. ಏವಂ ಕೇವಲಜ್ಞಾನಮೇವ ಸರ್ವಜ್ಞ ಇತಿ ಕಥನರೂಪೇಣ ಗಾಥೈಕಾ, ತದನನ್ತರಂ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಪರಿಜ್ಞಾನಾತ್ಪರಮಾತ್ಮಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ ಪರಮಾತ್ಮಜ್ಞಾನಾಚ್ಚ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಪರಿಜ್ಞಾನಮಿತಿ ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ . ತತಶ್ಚ ಕ್ರಮಪ್ರವೃತ್ತಜ್ಞಾನೇನ ಸರ್ವಜ್ಞೋ ನ ಭವತೀತಿ ಪ್ರಥಮಗಾಥಾ, ಯುಗಪದ್ಗ್ರಾಹಕೇಣ ಸ ಭವತೀತಿ ದ್ವಿತೀಯಾ ಚೇತಿ ಸಮುದಾಯೇನ ಸಪ್ತಮಸ್ಥಲೇ ಗಾಥಾಪಞ್ಚಕಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಪೂರ್ವಂ ಯದುಕ್ತಂ
ಅಬ, ಜ್ಞಾನೀಕೇ (-ಕೇವಲಜ್ಞಾನೀ ಆತ್ಮಾಕೇ) ಜ್ಞಪ್ತಿಕ್ರಿಯಾಕಾ ಸದ್ಭಾವ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉಸಕೇ ಕ್ರಿಯಾಕೇ ಫಲರೂಪ ಬನ್ಧಕಾ ನಿಷೇಧ ಕರತೇ ಹುಏ ಉಪಸಂಹಾರ ಕರತೇ ಹೈಂ (ಅರ್ಥಾತ್ ಕೇವಲಜ್ಞಾನೀ ಆತ್ಮಾಕೇ ಜಾನನೇಕೀ ಕ್ರಿಯಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಬನ್ಧ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, ಐಸಾ ಕಹಕರ ಜ್ಞಾನ -ಅಧಿಕಾರ ಪೂರ್ಣ ಕರತೇ ಹೈಂ) —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : – [ಆತ್ಮಾ ] (ಕೇವಲಜ್ಞಾನೀ) ಆತ್ಮಾ [ತಾನ್ ಜಾನನ್ ಅಪಿ ] ಪದಾರ್ಥೋಂಕೋ ಜಾನತಾ ಹುಆ ಭೀ [ನ ಅಪಿ ಪರಿಣಮತಿ ] ಉಸರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ, [ನ ಗೃಹ್ಣಾತಿ ] ಉನ್ಹೇಂ ಗ್ರಹಣ ನಹೀಂ ಕರತಾ [ತೇಷು ಅರ್ಥೇಷು ನ ಏವ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ ] ಔರ ಉನ ಪದಾರ್ಥೋಂಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ [ತೇನ ] ಇಸಲಿಯೇ [ಅಬನ್ಧಕಃ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಃ ] ಉಸೇ ಅಬನ್ಧಕ ಕಹಾ ಹೈ ..೫೨..
ಟೀಕಾ : — ಯಹಾಂ ‘ಉದಯಗದಾ ಕಮ್ಮಂಸಾ ಜಿನವರವಸಹೇಹಿಂ ಣಿಯದಿಣಾ ಭಣಿಯಾ . ತೇಸು ವಿಮೂಢೋ ರತ್ತೋ ದುಟ್ಠೋ ವಾ ೧ಬನ್ಧಮಣುಭವದಿ ..’ ಇಸ ಗಾಥಾ ಸೂತ್ರಮೇಂ, ‘ಉದಯಗತ ಪುದ್ಗಲಕರ್ಮಾಂಶೋಂಕೇ ಅಸ್ತಿತ್ವಮೇಂ ಚೇತಿತ ಹೋನೇ ಪರ – ಜಾನನೇಪರ – ಅನುಭವ ಕರನೇ ಪರ ಮೋಹ -ರಾಗ -ದ್ವೇಷಮೇಂ ಪರಿಣತ ಹೋನೇಸೇ ಜ್ಞೇಯಾರ್ಥಪರಿಣಮನ-
ತೇ ಅರ್ಥರೂಪ ನ ಪರಿಣಮೇ ಜೀವ, ನವ ಗ್ರಹೇ, ನವ ಊಪಜೇ, ಸೌ ಅರ್ಥನೇ ಜಾಣೇ ಛತಾಂ, ತೇಥೀ ಅಬಂಧಕ ಜಿನ ಕಹೇ.೫೨.
೮೮ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧. ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವ – ಪ್ರಜ್ಞಾಪನಕೀ ೪೩ವೀಂ ಗಾಥಾ .