ತೃಷ್ಣಾಭಿರ್ದುಃಖಬೀಜತಯಾಽತ್ಯನ್ತದುಃಖಿತಾಃ ಸನ್ತೋ ಮೃಗತೃಷ್ಣಾಭ್ಯ ಇವಾಮ್ಭಾಂಸಿ ವಿಷಯೇಭ್ಯಃ ಸೌಖ್ಯಾನ್ಯ- ಭಿಲಷನ್ತಿ . ತದ್ದುಃಖಸಂತಾಪವೇಗಮಸಹಮಾನಾ ಅನುಭವನ್ತಿ ಚ ವಿಷಯಾನ್, ಜಲಾಯುಕಾ ಇವ, ತಾವದ್ಯಾವತ್ ಕ್ಷಯಂ ಯಾನ್ತಿ . ಯಥಾ ಹಿ ಜಲಾಯುಕಾಸ್ತೃಷ್ಣಾಬೀಜೇನ ವಿಜಯಮಾನೇನ ದುಃಖಾಂಕು ರೇಣ ಕ್ರಮತಃ ಸಮಾಕ್ರಮ್ಯಮಾಣಾ ದುಷ್ಟಕೀಲಾಲಮಭಿಲಷನ್ತ್ಯಸ್ತದೇವಾನುಭವನ್ತ್ಯಶ್ಚಾಪ್ರಲಯಾತ್ ಕ್ಲಿಶ್ಯನ್ತೇ, ಏವಮಮೀ ಅಪಿ ಪುಣ್ಯಶಾಲಿನಃ ಪಾಪಶಾಲಿನ ಇವ ತೃಷ್ಣಾಬೀಜೇನ ವಿಜಯಮಾನೇನ ದುಃಖಾಂಕು ರೇಣ ಕ್ರಮತಃ ಸಮಾಕ್ರಮ್ಯಮಾಣಾ ವಿಷಯಾನ- ಭಿಲಷನ್ತಸ್ತಾನೇವಾನುಭವನ್ತಶ್ಚಾಪ್ರಲಯಾತ್ ಕ್ಲಿಶ್ಯನ್ತೇ . ಅತಃ ಪುಣ್ಯಾನಿ ಸುಖಾಭಾಸಸ್ಯ ದುಃಖಸ್ಯೈವ ಸಾಧನಾನಿ ಸ್ಯುಃ ..೭೫.. ಸುಖಾದ್ವಿಲಕ್ಷಣಾನಿ ವಿಷಯಸುಖಾನಿ ಇಚ್ಛನ್ತಿ . ನ ಕೇವಲಮಿಚ್ಛನ್ತಿ, ನ ಕೇವಲಮಿಚ್ಛನ್ತಿ, ಅಣುಭವಂತಿ ಯ ಅನುಭವನ್ತಿ ಚ . ಕಿಂಪರ್ಯನ್ತಮ್ . ಆಮರಣಂ ಮರಣಪರ್ಯನ್ತಮ್ . ಕಥಂಭೂತಾಃ . ದುಕ್ಖಸಂತತ್ತಾ ದುಃಖಸಂತಪ್ತಾ ಇತಿ . ಅಯಮತ್ರಾರ್ಥಃ — ಯಥಾ ತೃಷ್ಣೋದ್ರೇಕೇಣ ಹೋನೇಸೇ ಪುಣ್ಯಜನಿತ ತೃಷ್ಣಾಓಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಭೀ ಅತ್ಯನ್ತ ದುಃಖೀ ಹೋತೇ ಹುಏ ೧ಮೃಗತೃಷ್ಣಾಮೇಂಸೇ ಜಲಕೀ ಭಾಂತಿ ವಿಷಯೋಂಮೇಂಸೇ ಸುಖ ಚಾಹತೇ ಹೈಂ ಔರ ಉಸ ೨ದುಃಖಸಂತಾಪಕೇ ವೇಗಕೋ ಸಹನ ನ ಕರ ಸಕನೇಸೇ ವಿಷಯೋಂಕೋ ತಬ -ತಕ ಭೋಗತೇ ಹೈಂ, ಜಬ ತಕ ಕಿ ವಿನಾಶಕೋ [-ಮರಣಕೋ ] ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತೇ . ಜೈಸೇ ಜೋಂಕ (ಗೋಂಚ) ತೃಷ್ಣಾ ಜಿಸಕಾ ಬೀಜ ಹೈ ಐಸೇ ವಿಜಯಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೀ ಹುಈ ದುಃಖಾಂಕುರಸೇ ಕ್ರಮಶಃ ಆಕ್ರಾನ್ತ ಹೋನೇಸೇ ದೂಷಿತ ರಕ್ತ ಕೋ ಚಾಹತೀ ಹೈ ಔರ ಉಸೀಕೋ ಭೋಗತೀ ಹುಈ ಮರಣಪರ್ಯನ್ತ ಕ್ಲೇಶಕೋ ಪಾತೀ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಯಹ ಪುಣ್ಯಶಾಲೀ ಜೀವ ಭೀ, ಪಾಪಶಾಲೀ ಜೀವೋಂಕೀ ಭಾಂತಿ, ತೃಷ್ಣಾ ಜಿಸಕಾ ಬೀಜ ಹೈ ಐಸೇ ವಿಜಯ ಪ್ರಾಪ್ತ ದುಃಖಾಂಕುರೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ಕ್ರಮಶಃ ಆಕ್ರಾಂತ ಹೋನೇಸೇ, ವಿಷಯೋಂಕೋ ಚಾಹತೇ ಹುಏ ಔರ ಉನ್ಹೀಂಕೋ ಭೋಗತೇ ಹುಏ ವಿನಾಶಪರ್ಯಂತ (-ಮರಣಪರ್ಯನ್ತ) ಕ್ಲೇಶ ಪಾತೇ ಹೈಂ . ಇಸಸೇ ಪುಣ್ಯ ಸುಖಾಭಾಸ ಐಸೇ ದುಃಖಕಾ ಹೀ ಸಾಧನ ಹೈ .
ಭಾವಾರ್ಥ : — ಜಿನ್ಹೇಂ ಸಮಸ್ತವಿಕಲ್ಪಜಾಲ ರಹಿತ ಪರಮಸಮಾಧಿಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಸುಖಾಮೃತರೂಪ ಸರ್ವ ಆತ್ಮಪ್ರದೇಶೋಂಮೇಂ ಪರಮಆಹ್ಲಾದಭೂತ ಸ್ವರೂಪತೃಪ್ತಿ ನಹೀಂ ವರ್ತತೀ ಐಸೇ ಸಮಸ್ತ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವೋಂಕೇ ನಿರನ್ತರ ವಿಷಯತೃಷ್ಣಾ ವ್ಯಕ್ತ ಯಾ ಅವ್ಯಕ್ತರೂಪಸೇ ಅವಶ್ಯ ವರ್ತತೀ ಹೈ . ವೇ ತೃಷ್ಣಾರೂಪೀ ಬೀಜ ಕ್ರಮಶಃ ಅಂಕುರರೂಪ ಹೋಕರ ದುಃಖವೃಕ್ಷರೂಪಸೇ ವೃದ್ಧಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋಕರ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ದುಃಖದಾಹಕಾ ವೇಗ ಅಸಹ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ, ವೇ ಜೀವ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ . ಇಸಲಿಯೇ ಜಿನಕೀ ವಿಷಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿ ದೇಖೀ ಜಾತೀ ಹೈ ಐಸೇ ದೇವೋಂ ತಕಕೇ ಸಮಸ್ತ ಸಂಸಾರೀ ಜೀವ ದುಃಖೀ ಹೀ ಹೈಂ .
ಇಸಪ್ರಕಾರ ದುಃಖಭಾವ ಹೀ ಪುಣ್ಯೋಂಕಾ — ಪುಣ್ಯಜನಿತ ಸಾಮಗ್ರೀಕಾ — ಆಲಮ್ಬನ ಕರತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಪುಣ್ಯ ಸುಖಾಭಾಸ ಐಸೇ ದುಃಖಕಾ ಹೀ ಅವಲಮ್ಬನ – ಸಾಧನ ಹೈ ..೭೫..
೧೨೮ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
೧. ಜೈಸೇ ಮೃಗಜಲಮೇಂಸೇ ಜಲ ನಹೀಂ ಮಿಲತಾ ವೈಸೇ ಹೀ ಇನ್ದ್ರಿಯವಿಷಯೋಂಮೇಂಸೇ ಸುಖ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ .
೨. ದುಃಖಸಂತಾಪ = ದುಃಖದಾಹ; ದುಃಖಕೀ ಜಲನ – ಪೀಡಾ .