ಯಶ್ಚೇತನೋಽಯಮಿತ್ಯನ್ವಯಸ್ತದ್ದ್ರವ್ಯಂ, ಯಚ್ಚಾನ್ವಯಾಶ್ರಿತಂ ಚೈತನ್ಯಮಿತಿ ವಿಶೇಷಣಂ ಸ ಗುಣಃ, ಯೇ ಚೈಕಸಮಯ-
ಮಾತ್ರಾವಧೃತಕಾಲಪರಿಮಾಣತಯಾ ಪರಸ್ಪರಪರಾವೃತ್ತಾ ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕಾಸ್ತೇ ಪರ್ಯಾಯಾಶ್ಚಿದ್ವಿವರ್ತನಗ್ರನ್ಥಯ ಇತಿ
ಯಾವತ್ . ಅಥೈವಮಸ್ಯ ತ್ರಿಕಾಲಮಪ್ಯೇಕಕಾಲಮಾಕಲಯತೋ ಮುಕ್ತಾಫಲಾನೀವ ಪ್ರಲಮ್ಬೇ ಪ್ರಾಲಮ್ಬೇ
ಚಿದ್ವಿವರ್ತಾಂಶ್ಚೇತನ ಏವ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ವಿಶೇಷಣವಿಶೇಷ್ಯತ್ವವಾಸನಾನ್ತರ್ಧಾನಾದ್ಧವಲಿಮಾನಮಿವ ಪ್ರಾಲಮ್ಬೇ ಚೇತನ
ಏವ ಚೈತನ್ಯಮನ್ತರ್ಹಿತಂ ವಿಧಾಯ ಕೇವಲಂ ಪ್ರಾಲಮ್ಬಮಿವ ಕೇವಲಮಾತ್ಮಾನಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತಸ್ತ-
ವಿನಾಶಾಭಾವೇ ಶುದ್ಧಾತ್ಮಲಾಭೋ ನ ಭವತಿ, ತದರ್ಥಮೇವೇದಾನೀಮುಪಾಯಂ ಸಮಾಲೋಚಯತಿ — ಜೋ ಜಾಣದಿ ಅರಹಂತಂ ಯಃ ಕರ್ತಾ
ಜಾನಾತಿ . ಕಮ್ . ಅರ್ಹನ್ತಮ್ . ಕೈಃ ಕೃತ್ವಾ . ದವ್ವತ್ತಗುಣತ್ತಪಜ್ಜಯತ್ತೇಹಿಂ ದ್ರವ್ಯತ್ವಗುಣತ್ವಪರ್ಯಾಯತ್ವೈಃ . ಸೋ ಜಾಣದಿ ಅಪ್ಪಾಣಂ
ಸ ಪುರುಷೋಽರ್ಹತ್ಪರಿಜ್ಞಾನಾತ್ಪಶ್ಚಾದಾತ್ಮಾನಂ ಜಾನಾತಿ, ಮೋಹೋ ಖಲು ಜಾದಿ ತಸ್ಸ ಲಯಂ ತತ ಆತ್ಮಪರಿಜ್ಞಾನಾತ್ತಸ್ಯ ಮೋಹೋ
ದರ್ಶನಮೋಹೋ ಲಯಂ ವಿನಾಶಂ ಕ್ಷಯಂ ಯಾತೀತಿ . ತದ್ಯಥಾ — ಕೇವಲಜ್ಞಾನಾದಯೋ ವಿಶೇಷಗುಣಾ, ಅಸ್ತಿತ್ವಾದಯಃ
ಸಾಮಾನ್ಯಗುಣಾಃ, ಪರಮೌದಾರಿಕಶರೀರಾಕಾರೇಣ ಯದಾತ್ಮಪ್ರದೇಶಾನಾಮವಸ್ಥಾನಂ ಸ ವ್ಯಞ್ಜನಪರ್ಯಾಯಃ, ಅಗುರುಲಘುಕ ಗುಣ-
ಷಡ್ವೃದ್ಧಿಹಾನಿರೂಪೇಣ ಪ್ರತಿಕ್ಷಣಂ ಪ್ರವರ್ತಮಾನಾ ಅರ್ಥಪರ್ಯಾಯಾಃ, ಏವಂಲಕ್ಷಣಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಧಾರಭೂತಮಮೂರ್ತಮಸಂಖ್ಯಾತಪ್ರದೇಶಂ
೧ಚೇತನ ಹೈ’ ಇಸಪ್ರಕಾರಕಾ ಅನ್ವಯ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ, ಅನ್ವಯಕೇ ಆಶ್ರಿತ ರಹನೇವಾಲಾ ‘ಚೈತನ್ಯ’ ವಿಶೇಷಣ ವಹ
ಗುಣ ಹೈ, ಔರ ಏಕ ಸಮಯ ಮಾತ್ರಕೀ ಮರ್ಯಾದಾವಾಲಾ ಕಾಲಪರಿಮಾಣ ಹೋನೇಸೇ ಪರಸ್ಪರ ಅಪ್ರವೃತ್ತ
೨ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕ ವೇ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ — ಜೋ ಕಿ ಚಿದ್ವಿವರ್ತನಕೀ [-ಆತ್ಮಾಕೇ ಪರಿಣಮನಕೀ ] ಗ್ರನ್ಥಿಯಾಂ
[ಗಾಂಠೇಂ ] ಹೈಂ .
ಅಬ, ಇಸಪ್ರಕಾರ ತ್ರೈಕಾಲಿಕಕೋ ಭೀ [-ತ್ರೈಕಾಲಿಕ ಆತ್ಮಾಕೋ ಭೀ ] ಏಕ ಕಾಲಮೇಂ ಸಮಝ
ಲೇನೇವಾಲಾ ವಹ ಜೀವ, ಜೈಸೈ ಮೋತಿಯೋಂಕೋ ಝೂಲತೇ ಹುಏ ಹಾರಮೇಂ ಅನ್ತರ್ಗತ ಮಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ
ಚಿದ್ವಿವರ್ತೋಂಕಾ ಚೇತನಮೇಂ ಹೀ ಸಂಕ್ಷೇಪಣ [-ಅಂತರ್ಗತ ] ಕರಕೇ, ತಥಾ ೩ವಿಶೇಷಣವಿಶೇಷ್ಯತಾಕೀ ವಾಸನಾಕಾ
೪ಅನ್ತರ್ಧಾನ ಹೋನೇಸೇ — ಜೈಸೇ ಸಫೇ ದೀಕೋ ಹಾರಮೇಂ ೫ಅನ್ತರ್ಹಿತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ — ಚೈತನ್ಯಕೋ
ಚೇತನಮೇಂ ಹೀ ಅನ್ತರ್ಹಿತ ಕರಕೇ, ಜೈಸೇ ಮಾತ್ರ ೬ಹಾರಕೋ ಜಾನಾ ಜಾತಾ ಹೈ, ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಕೇವಲ ಆತ್ಮಾಕೋ
೧. ಚೇತನ = ಆತ್ಮಾ .
೨. ಅನ್ವಯವ್ಯತಿರೇಕ = ಏಕ ದೂಸರೇಮೇಂ ನಹೀಂ ಪ್ರವರ್ತತೇ ಐಸೇ ಜೋ ಅನ್ವಯಕೇ ವ್ಯತಿರೇಕ .
೩. ವಿಶೇಷಣ ಗುಣ ಹೈ ಔರ ವಿಶೇಷ್ಯ ವೋ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ .
೪. ಅಂತರ್ಧಾನ = ಅದೃಶ್ಯ ಹೋ ಜಾನಾ .
೫. ಅಂತರ್ಹಿತ = ಗುಪ್ತ; ಅದೃಶ್ಯ .
೬. ಹಾರಕೋ ಖರೀದನೇವಾಲಾ ಮನುಷ್ಯ ಹಾರಕೋ ಖರೀದತೇ ಸಮಯ ಹಾರ, ಉಸಕೀ ಸಫೇ ದೀ ಔರ ಉನಕೇ ಮೋತಿಯೋಂ ಇತ್ಯಾದಿಕೀ ಪರೀಕ್ಷಾ
ಕರತಾ ಹೈ, ಕಿನ್ತು ಬಾದಮೇಂ ಸಫೇ ದೀ ಔರ ಮೋತಿಯೋಂಕೋ ಹಾರಮೇಂ ಹೀ ಸಮಾವಿಷ್ಟ ಕರಕೇ ಉನಕಾ ಲಕ್ಷ ಛೋಡಕರ ವಹ ಮಾತ್ರ
ಹಾರಕೋ ಹೀ ಜಾನತಾ ಹೈ . ಯದಿ ಐಸಾ ನ ಕರೇ ತೋ ಹಾರಕೇ ಪಹಿನನೇ ಪರ ಭೀ ಉಸಕೀ ಸಫೇ ದೀ ಆದಿಕೇ ವಿಕಲ್ಪ ಬನೇ
ರಹನೇಸೇ ಹಾರಕೋ ಪಹನನೇಕೇ ಸುಖಕಾ ವೇದನ ನಹೀಂ ಕರ ಸಕೇಗಾ .
ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ ]
ಜ್ಞಾನತತ್ತ್ವ -ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ
೧೩೭
પ્ર. ૧૮