ಅಥ ಕ್ರಮೇಣಾಸ್ತಿತ್ವಂ ದ್ವಿವಿಧಮಭಿದಧಾತಿ — ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಚೇತಿ . ತತ್ರೇದಂ
ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಾಭಿಧಾನಮ್ —
ಸಬ್ಭಾವೋ ಹಿ ಸಹಾವೋ ಗುಣೇಹಿಂ ಸಗಪಜ್ಜಏಹಿಂ ಚಿತ್ತೇಹಿಂ .
ದವ್ವಸ್ಸ ಸವ್ವಕಾಲಂ ಉಪ್ಪಾದವ್ವಯಧುವತ್ತೇಹಿಂ ..೯೬..
ಸದ್ಭಾವೋ ಹಿ ಸ್ವಭಾವೋ ಗುಣೈಃ ಸ್ವಕಪರ್ಯಯೈಶ್ಚಿತ್ರೈಃ .
ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸರ್ವಕಾಲಮುತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರುವತ್ವೈಃ ..೯೬..
ಅಸ್ತಿತ್ವಂ ಹಿ ಕಿಲ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವಃ. ತತ್ಪುನರನ್ಯಸಾಧನನಿರಪೇಕ್ಷತ್ವಾದನಾದ್ಯನನ್ತತಯಾ-
ಹೇತುಕಯೈಕರೂಪಯಾ ವೃತ್ತ್ಯಾ ನಿತ್ಯಪ್ರವೃತ್ತತ್ವಾದ್ ವಿಭಾವಧರ್ಮವೈಲಕ್ಷಣ್ಯಾಚ್ಚ ಭಾವಭಾವವದ್ಭಾವಾನ್ನಾನಾತ್ವೇಽಪಿ
ಪರಿಣಮತಿ, ತಥಾ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ..೯೫.. ಏವಂ ನಮಸ್ಕಾರಗಾಥಾ ದ್ರವ್ಯಗುಣಪರ್ಯಾಯಕಥನಗಾಥಾ
ಸ್ವಸಮಯಪರಸಮಯನಿರೂಪಣಗಾಥಾ ಸತ್ತಾದಿಲಕ್ಷಣತ್ರಯಸೂಚನಗಾಥಾ ಚೇತಿ ಸ್ವತನ್ತ್ರಗಾಥಾಚತುಷ್ಟಯೇನ ಪೀಠಿಕಾಭಿಧಾನಂ
ಪ್ರಥಮಸ್ಥಲಂ ಗತಮ್ . ಅಥ ಪ್ರಥಮಂ ತಾವತ್ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಪ್ರತಿಪಾದಯತಿ — ಸಹಾವೋ ಹಿ ಸ್ವಭಾವಃ ಸ್ವರೂಪಂ ಭವತಿ ಹಿ ಸ್ವಭಾವಃ ಸ್ವರೂಪಂ ಭವತಿ ಹಿ
ಸ್ಫು ಟಮ್ . ಕಃ ಕರ್ತಾ . ಸಬ್ಭಾವೋ ಸದ್ಭಾವಃ ಶುದ್ಧಸತ್ತಾ ಶುದ್ಧಾಸ್ತಿತ್ವಮ್ . ಕಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವೋ ಭವತಿ . ದವ್ವಸ್ಸ
ಮುಕ್ತಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಸ್ಯ . ತಚ್ಚ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಂ ಯಥಾ ಮುಕ್ತಾತ್ಮನಃ ಸಕಾಶಾತ್ಪೃಥಗ್ಭೂತಾನಾಂ ಪುದ್ಗಲಾದಿಪಞ್ಚದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ
೧೭೪ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
ಅಬ ಅನುಕ್ರಮಸೇ ದೋ ಪ್ರಕಾರಕಾ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಕಹತೇ ಹೈಂ . ಸ್ವರೂಪ -ಅಸ್ತಿತ್ವ ಔರ ಸಾದೃಶ್ಯ
. ಇನಮೇಂಸೇ ಯಹ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಕಾ ಕಥನ ಹೈ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಸರ್ವಕಾಲಂ ] ಸರ್ವಕಾಲಮೇಂ [ಗುಣೈಃ ] ಗುಣ ತಥಾ [ಚಿತ್ರೈಃ ಸ್ವಕಪರ್ಯಾಯೈಃ ]
ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಅಪನೀ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ [ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರುವತ್ವೈಃ ] ಔರ ಉತ್ಪಾದ -ವ್ಯಯ -ಧ್ರೌವ್ಯಸೇ [ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ
ಸದ್ಭಾವಃ ] ದ್ರವ್ಯಕಾ ಜೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ, [ಹಿ ] ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಸ್ವಭಾವಃ ] ಸ್ವಭಾವ ಹೈ ..೯೬..
ಟೀಕಾ : — ಅಸ್ತಿತ್ವ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ; ಔರ ವಹ (ಅಸ್ತಿತ್ವ) ಅನ್ಯ
ಸಾಧನಸೇ ೧ನಿರಪೇಕ್ಷ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನಾದಿ – ಅನನ್ತ ಹೋನೇಸೇ ತಥಾ ೨ಅಹೇತುಕ, ಏಕರೂಪ ೩ವೃತ್ತಿಸೇ ಸದಾ
ಹೀ ಪ್ರವರ್ತತಾ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ವಿಭಾವಧರ್ಮಸೇ ವಿಲಕ್ಷಣ ಹೋನೇಸೇ, ಭಾವ ಔರ ೪ಭಾವವಾನತಾಕೇ ಕಾರಣ
೧. ಅಸ್ತಿತ್ವ ಅನ್ಯ ಸಾಧನಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ರಹಿತ – ಸ್ವಯಂಸಿದ್ಧ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಅನಾದಿ -ಅನನ್ತ ಹೈ .
೨. ಅಹೇತುಕ = ಅಕಾರಣ, ಜಿಸಕಾ ಕೋಈ ಕಾರಣ ನಹೀಂ ಹೈ ಐಸೀ .
೩. ವೃತ್ತಿ = ವರ್ತನ; ವರ್ತನಾ ವಹ; ಪರಿಣತಿ . (ಅಕಾರಣಿಕ ಏಕರೂಪ ಪರಿಣತಿಸೇ ಸದಾಕಾಲ ಪರಿಣಮತಾ ಹೋನೇಸೇ ಅಸ್ತಿತ್ವ
ವಿಭಾವಧರ್ಮಸೇ ಭಿನ್ನ ಲಕ್ಷಣವಾಲಾ ಹೈ .)
೪. ಅಸ್ತಿತ್ವ ತೋ (ದ್ರವ್ಯಕಾ) ಭಾವ ಹೈ ಔರ ದ್ರವ್ಯ ಭಾವವಾನ್ ಹೈ .
ಉತ್ಪಾದ -ಧ್ರೌವ್ಯ -ವಿನಾಶಥೀ, ಗುಣ ನೇ ವಿವಿಧ ಪರ್ಯಾಯಥೀ
ಅಸ್ತಿತ್ವ ದ್ರವ್ಯನುಂ ಸರ್ವದಾ ಜೇ, ತೇಹ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವ ಛೇ . ೯೬.