ಇಹ ವಿವಿಧಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ಲಕ್ಷಣಮೇಕಂ ಸದಿತಿ ಸರ್ವಗತಮ್ .
ಉಪದಿಶತಾ ಖಲು ಧರ್ಮಂ ಜಿನವರವೃಷಭೇಣ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮ್ ..೯೭..
ಇಹ ಕಿಲ ಪ್ರಪಂಚಿತವೈಚಿತ್ರ್ಯೇಣ ದ್ರವ್ಯಾನ್ತರೇಭ್ಯೋ ವ್ಯಾವೃತ್ಯ ವೃತ್ತೇನ ಪ್ರತಿದ್ರವ್ಯಂ ಸೀಮಾನಮಾಸೂತ್ರಯತಾ
ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತೇನ ಚ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ಲಕ್ಷ್ಯಮಾಣಾನಾಮಪಿ ಸರ್ವದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಸ್ತಮಿತವೈಚಿತ್ರ್ಯಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರವೃತ್ಯ
ವೃತ್ತಂ ಪ್ರತಿದ್ರವ್ಯಮಾಸೂತ್ರಿತಂ ಸೀಮಾನಂ ಭಿನ್ದತ್ಸದಿತಿ ಸರ್ವಗತಂ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತಂ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಮೇಕಂ
ಖಲ್ವವಬೋಧವ್ಯಮ್ . ಏವಂ ಸದಿತ್ಯಭಿಧಾನಂ ಸದಿತಿ ಪರಿಚ್ಛೇದನಂ ಚ ಸರ್ವಾರ್ಥಪರಾಮರ್ಶಿ ಸ್ಯಾತ್ . ಯದಿ
ಪುನರಿದಮೇವಂ ನ ಸ್ಯಾತ್ತದಾ ಕಿಂಚಿತ್ಸದಿತಿ ಕಿಂಚಿದಸದಿತಿ ಕಿಂಚಿತ್ಸಚ್ಚಾಸಚ್ಚೇತಿ ಕಿಂಚಿದವಾಚ್ಯಮಿತಿ ಚ
ಸ್ಯಾತ್ . ತತ್ತು ವಿಪ್ರತಿಷಿದ್ಧಮೇವ . ಪ್ರಸಾಧ್ಯಂ ಚೈತದನೋಕಹವತ್ . ಯಥಾ ಹಿ ಬಹೂನಾಂ ಬಹುವಿಧಾನಾಮನೋ-
ಸಮಸ್ತಶೇಷದ್ರವ್ಯಾಣಾಮಪಿ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪನೀಯಮಿತ್ಯರ್ಥಃ ..೯೬.. ಅಥ ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವಶಬ್ದಾಭಿಧೇಯಾಂ ಮಹಾಸತ್ತಾಂ
ಪ್ರಜ್ಞಾಪಯತಿ — ಇಹ ವಿವಿಹಲಕ್ಖಣಾಣಂ ಇಹ ಲೋಕೇ ಪ್ರತ್ಯೇಕಸತ್ತಾಭಿಧಾನೇನ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವೇನ ವಿವಿಧಲಕ್ಷಣಾನಾಂ
ಭಿನ್ನಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ಚೇತನಾಚೇತನಮೂರ್ತಾಮೂರ್ತಪದಾರ್ಥಾನಾಂ ಲಕ್ಖಣಮೇಗಂ ತು ಏಕಮಖಣ್ಡಲಕ್ಷಣಂ ಭವತಿ . ಕಿಂ ಕರ್ತೃ . ಸದಿತ್ತಿ
ಸರ್ವಂ ಸದಿತಿ ಮಹಾಸತ್ತಾರೂಪಮ್ . ಕಿಂವಿಶಿಷ್ಟಮ್ . ಸವ್ವಗಯಂ ಸಂಕರವ್ಯತಿಕರಪರಿಹಾರರೂಪಸ್ವಜಾತ್ಯವಿರೋಧೇನ
೧೮೦ಪ್ರವಚನಸಾರ[ ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುಂದಕುಂದ-
ಅಬ ಯಹ (ನೀಚೇ ಅನುಸಾರ) ಸಾದೃಶ್ಯ -ಅಸ್ತಿತ್ವಕಾ ಕಥನ ಹೈ : —
ಅನ್ವಯಾರ್ಥ : — [ಧರ್ಮಂ ] ಧರ್ಮಕಾ [ಖಲು ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ಉಪದಿಶತಾ ] ಉಪದೇಶ ಕರತೇ ಹುಯೇ
[ಜಿನವರವೃಷಭೇಣ ] ೧ಜಿನವರವೃಷಭನೇ [ಇಹ ] ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ [ವಿವಿಧಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ] ವಿವಿಧ ಲಕ್ಷಣವಾಲೇ
(ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವವಾಲೇ ಸರ್ವ) ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ [ಸತ್ ಇತಿ ] ‘ಸತ್’ ಐಸಾ [ಸರ್ವಗತಂ ] ೨ಸರ್ವಗತ
[ಲಕ್ಷಣಂ ] ಲಕ್ಷಣ (ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವ) [ಏಕಂ ] ಏಕ [ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಮ್ ] ಕಹಾ ಹೈ ..೯೭..
ಟೀಕಾ : — ಇಸ ವಿಶ್ವಮೇಂ, ವಿಚಿತ್ರತಾಕೋ ವಿಸ್ತಾರಿತ ಕರತೇ ಹುಏ (ವಿವಿಧತಾ -ಅನೇಕತಾಕೋ
ದಿಖಾತೇ ಹುಏ), ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ೩ವ್ಯಾವೃತ್ತ ರಹಕರ ಪ್ರವರ್ತಮಾನ, ಔರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದ್ರವ್ಯಕೀ ಸೀಮಾಕೋ ಬಾಂಧತೇ
ಹುಏ ಐಸೇ ವಿಶೇಷಲಕ್ಷಣಭೂತ ಸ್ವರೂಪಾಸ್ತಿತ್ವಸೇ (ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯ) ಲಕ್ಷಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಫಿ ರ ಭೀ ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಕಾ,
ವಿಚಿತ್ರತಾಕೇ ವಿಸ್ತಾರಕೋ ಅಸ್ತ ಕರತಾ ಹುಆ, ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಪ್ರವೃತ್ತ ಹೋಕರ ರಹನೇವಾಲಾ, ಔರ ಪ್ರತ್ಯೇಕ
ದ್ರವ್ಯಕೀ ಬಂಧೀ ಹುಈ ಸೀಮಾಕೀ ಅವಗಣನಾ ಕರತಾ ಹುಆ, ‘ಸತ್’ ಐಸಾ ಜೋ ಸರ್ವಗತ ಸಾಮಾನ್ಯಲಕ್ಷಣಭೂತ
ಸಾದೃಶ್ಯಾಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಏಕ ಹೀ ಜಾನನಾ ಚಾಹಿಏ . ಇಸಪ್ರಕಾರ ‘ಸತ್’ ಐಸಾ ಕಥನ ಔರ ‘ಸತ್’
ಐಸಾ ಜ್ಞಾನ ಸರ್ವ ಪದಾರ್ಥೋಂಕಾ ೪ಪರಾಮರ್ಶ ಕರನೇವಾಲಾ ಹೈ . ಯದಿ ವಹ ಐಸಾ (ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಪರಾಮರ್ಶೀ) ನ ಹೋ
ತೋ ಕೋಈ ಪದಾರ್ಥ ಸತ್, (ಅಸ್ತಿತ್ವವಾಲಾ) ಕೋಈ ಅಸತ್ (ಅಸ್ತಿತ್ವ ರಹಿತ), ಕೋಈ ಸತ್ ತಥಾ ಅಸತ್
ಔರ ಕೋಈ ಅವಾಚ್ಯ ಹೋನಾ ಚಾಹಿಯೇ; ಕಿನ್ತು ವಹ ತೋ ವಿರುದ್ಧ ಹೀ ಹೈ, ಔರ ಯಹ (‘ಸತ್’ ಐಸಾ ಕಥನ
ಔರ ಜ್ಞಾನಕೇ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಪರಾಮರ್ಶೀ ಹೋನೇಕೀ ಬಾತ) ತೋ ಸಿದ್ಧ ಹೋ ಸಕತೀ ಹೈ, ವೃಕ್ಷಕೀ ಭಾಂತಿ .
೧. ಜಿನವರವೃಷಭ = ಜಿನವರೋಂಮೇಂ ಶ್ರೇಷ್ಠ; ತೀರ್ಥಂಕರ .೨. ಸರ್ವಗತ = ಸರ್ವಮೇಂ ವ್ಯಾಪನೇವಾಲಾ .
೩. ವ್ಯಾವೃತ್ತ = ಪೃಥಕ್; ಅಲಗ; ಭಿನ್ನ .೪. ಪರಾಮರ್ಶ = ಸ್ಪರ್ಶ; ವಿಚಾರ; ಲಕ್ಷ; ಸ್ಮರಣ .