ನತಿಕ್ರಮಣಾತ್ . ಯೈವ ಚ ಮೃತ್ತಿಕಾಯಾಃ ಸ್ಥಿತಿಸ್ತಾವೇವ ಕುಮ್ಭಪಿಣ್ಡಯೋಃ ಸರ್ಗಸಂಹಾರೌ, ವ್ಯತಿರೇಕ - ಮುಖೇನೈವಾನ್ವಯಸ್ಯ ಪ್ರಕಾಶನಾತ್ . ಯದಿ ಪುನರ್ನೇದಮೇವಮಿಷ್ಯೇತ ತದಾನ್ಯಃ ಸರ್ಗೋಽನ್ಯಃ ಸಂಹಾರಃ ಅನ್ಯಾ ಸ್ಥಿತಿರಿತ್ಯಾಯಾತಿ . ತಥಾ ಸತಿ ಹಿ ಕೇವಲಂ ಸರ್ಗಂ ಮೃಗಯಮಾಣಸ್ಯ ಕುಮ್ಭಸ್ಯೋತ್ಪಾದನಕಾರಣಾಭಾವಾದ- ಭವನಿರೇವ ಭವೇತ್, ಅಸದುತ್ಪಾದ ಏವ ವಾ . ತತ್ರ ಕುಮ್ಭಸ್ಯಾಭವನೌ ಸರ್ವೇಷಾಮೇವ ಭಾವಾನಾಮಭವನಿರೇವ ಭವೇತ್; ಅಸದುತ್ಪಾದೇ ವಾ ವ್ಯೋಮಪ್ರಸವಾದೀನಾಮಪ್ಯುತ್ಪಾದಃ ಸ್ಯಾತ್ . ತಥಾ ಕೇ ವಲಂ ಸಂಹಾರಮಾರಭಮಾಣಸ್ಯ ಮೃತ್ಪಿಣ್ಡಸ್ಯ ಸಂಹಾರಕಾರಣಾಭಾವಾದಸಂಹರಣಿರೇವ ಭವೇತ್, ಸದುಚ್ಛೇದ ಏವ ವಾ . ತತ್ರ ಮೃತ್ಪಿಣ್ಡಸ್ಯಾಸಂಹರಣೌ ಪರದ್ರವ್ಯೋಪಾದೇಯರುಚಿರೂಪಮಿಥ್ಯಾತ್ವಸ್ಯ ಭಙ್ಗೋ ನಾಸ್ತಿ . ಕಥಂಭೂತಃ . ಪೂರ್ವೋಕ್ತಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪರ್ಯಾಯಸಂಭವರಹಿತಃ . ಕಸ್ಮಾದಿತಿ ಚೇತ್ . ಭಙ್ಗಕಾರಣಾಭಾವಾತ್, ಘಟೋತ್ಪಾದಾಭಾವೇ ಮೃತ್ಪಿಣ್ಡಸ್ಯೇವ . ದ್ವಿತೀಯಂ ಚ ಕಾರಣಂ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವಪರ್ಯಾಯೋತ್ಪಾದಸ್ಯ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಪರ್ಯಾಯಾಭಾವರೂಪೇಣ ದರ್ಶನಾತ್ . ತದಪಿ ಕಸ್ಮಾತ್ . ಪರ್ಯಾಯಸ್ಯ ಪರ್ಯಾಯಾನ್ತರಾಭಾವರೂಪತ್ವಾತ್, ಘಟಪರ್ಯಾಯಸ್ಯ ಮೃತ್ಪಿಣ್ಡಾಭಾವರೂಪೇಣೇವ . ಯದಿ ಪುನಃ ಸಮ್ಯಕ್ತ್ವೋತ್ಪಾದನಿರಪೇಕ್ಷೋ ಭವತಿ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಪರ್ಯಾಯಾಭಾವಸ್ತರ್ಹ್ಯಭಾವ ಏವ ನ ಸ್ಯಾತ್ . ಕಸ್ಮಾತ್ . ಅಭಾವಕಾರಣಾಭಾವಾದಿತಿ, ಘಟೋತ್ಪಾದಾಭಾವೇ ಕುಮ್ಭಕಾ ಸರ್ಗ ಔರ ಪಿಣ್ಡಕಾ ಸಂಹಾರ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವ್ಯತಿರೇಕೋಂಕೇ ದ್ವಾರಾ ೨ಅನ್ವಯ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಹೋತಾ ಹೈ . ಔರ ಯದಿ ಐಸಾ ಹೀ (ಊ ಪರ ಸಮಝಾಯಾ ತದನುಸಾರ) ನ ಮಾನಾ ಜಾಯ ತೋ ಐಸಾ ಸಿದ್ಧ ಹೋಗಾ ಕಿ ‘ಸರ್ಗ ಅನ್ಯ ಹೈ, ಸಂಹಾರ ಅನ್ಯ ಹೈ, ಸ್ಥಿತಿ ಅನ್ಯ ಹೈ .’ (ಅರ್ಥಾತ್ ತೀನೋಂ ಪೃಥಕ್ ಹೈಂ ಐಸಾ ಮಾನನೇಕಾ ಪ್ರಸಂಗ ಆ ಜಾಯಗಾ .) ಐಸಾ ಹೋನೇ ಪರ (ಕ್ಯಾ ದೋಷ ಆತಾ ಹೈ, ಸೋ ಸಮಝಾತೇ ಹೈಂ) : —
ಕೇವಲ ಸರ್ಗ -ಶೋಧಕ ಕುಮ್ಭಕೀ (-ವ್ಯಯ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯಸೇ ಭಿನ್ನ ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದ ಕರನೇಕೋ ಜಾನೇವಾಲೇ ಕುಮ್ಭಕೀ) ೩ಉತ್ಪಾದನ ಕಾರಣಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಹೀ ನಹೀಂ ಹೋಗೀ; ಅಥವಾ ತೋ ಅಸತ್ಕಾ ಹೀ ಉತ್ಪಾದ ಹೋಗಾ . ಔರ ವಹಾಂ, (೧) ಯದಿ ಕುಮ್ಭಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನ ಹೋಗೀ ತೋ ಸಮಸ್ತ ಹೀ ಭಾವೋಂಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಹೀ ನಹೀಂ ಹೋಗೀ . (ಅರ್ಥಾತ್ ಜೈಸೇ ಕುಮ್ಭಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನಹೀಂ ಹೋಗೀ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ವಿಶ್ವಕೇ ಕಿಸೀ ಭೀ ದ್ರವ್ಯಮೇಂ ಕಿಸೀ ಭೀ ಭಾವಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಹೀ ನಹೀಂ ಹೋಗಾ, – ಯಹ ದೋಷ ಆಯಗಾ); ಅಥವಾ (೨) ಯದಿ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಹೋ ತೋ ೪ವ್ಯೋಮ -ಪುಷ್ಪ ಇತ್ಯಾದಿಕಾ ಭೀ ಉತ್ಪಾದ ಹೋಗಾ, (ಅರ್ಥಾತ್ ಶೂನ್ಯಮೇಂಸೇ ಭೀ ಪದಾರ್ಥ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇ ಲಗೇಂಗೇ, – ಯಹ ದೋಷ ಆಯಗಾ .)
ಔರ ಕೇವಲ ವ್ಯಯಾರಮ್ಭಕ (ಉತ್ಪಾದ ಔರ ಧ್ರೌವ್ಯಸೇ ರಹಿತ ಕೇವಲ ವ್ಯಯ ಕರನೇಕೋ ಉದ್ಯತ ಮೃತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡಕಾ) ಸಂಹಾರಕಾರಣಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ಸಂಹಾರ ಹೀ ನಹೀಂ ಹೋಗಾ; ಅಥವಾ ತೋ ಸತ್ಕಾ ಹೀ ಉಚ್ಛೇದ ಹೋಗಾ . ವಹಾಂ, (೧) ಯದಿ ಮೃತ್ತಿಕಾಪಿಣ್ಡಕಾ ವ್ಯಯ ನ ಹೋಗಾ ತೋ ಸಮಸ್ತ ಹೀ ಭಾವೋಂಕಾ ಸಂಹಾರ
೧ವ್ಯತಿರೇಕ ಅನ್ವಯಕಾ ಅತಿಕ್ರಮಣ (ಉಲ್ಲಂಘನ) ನಹೀಂ ಕರತೇ, ಔರ ಜೋ ಮೃತ್ತಿಕಾಕೀ ಸ್ಥಿತಿ ಹೈ ವಹೀ
೧. ವ್ಯತಿರೇಕ = ಭೇದ; ಏಕ ದೂಸರೇರೂಪ ನ ಹೋನಾ ವಹ; ‘ಯಹ ವಹ ನಹೀಂ ಹೈ’ ಐಸೇ ಜ್ಞಾನಕಾ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಭಿನ್ನರೂಪತ್ವ .
೨. ಅನ್ವಯ = ಏಕರೂಪತಾ; ಸಾದೃಶ್ಯತಾ; ‘ಯಹ ವಹೀ ಹೈ’ ಐಸೇ ಜ್ಞಾನಕಾ ಕಾರಣಭೂತ ಏಕರೂಪತ್ವ .
೩. ಉತ್ಪಾದನಕಾರಣ = ಉತ್ಪತ್ತಿಕಾ ಕಾರಣ . ೪. ವ್ಯೋಮಪುಷ್ಪ = ಆಕಾಶಕೇ ಫೂ ಲ .