യശ്ചേതനോയമിത്യന്വയസ്തദ്ദ്രവ്യം, യച്ചാന്വയാശ്രിതം ചൈതന്യമിതി വിശേഷണം സ ഗുണഃ, യേ ചൈകസമയ- മാത്രാവധൃതകാലപരിമാണതയാ പരസ്പരപരാവൃത്താ അന്വയവ്യതിരേകാസ്തേ പര്യായാശ്ചിദ്വിവര്തനഗ്രന്ഥയ ഇതി യാവത് . അഥൈവമസ്യ ത്രികാലമപ്യേകകാലമാകലയതോ മുക്താഫലാനീവ പ്രലമ്ബേ പ്രാലമ്ബേ ചിദ്വിവര്താംശ്ചേതന ഏവ സംക്ഷിപ്യ വിശേഷണവിശേഷ്യത്വവാസനാന്തര്ധാനാദ്ധവലിമാനമിവ പ്രാലമ്ബേ ചേതന ഏവ ചൈതന്യമന്തര്ഹിതം വിധായ കേവലം പ്രാലമ്ബമിവ കേവലമാത്മാനം പരിച്ഛിന്ദതസ്ത- വിനാശാഭാവേ ശുദ്ധാത്മലാഭോ ന ഭവതി, തദര്ഥമേവേദാനീമുപായം സമാലോചയതി — ജോ ജാണദി അരഹംതം യഃ കര്താ ജാനാതി . കമ് . അര്ഹന്തമ് . കൈഃ കൃത്വാ . ദവ്വത്തഗുണത്തപജ്ജയത്തേഹിം ദ്രവ്യത്വഗുണത്വപര്യായത്വൈഃ . സോ ജാണദി അപ്പാണം സ പുരുഷോര്ഹത്പരിജ്ഞാനാത്പശ്ചാദാത്മാനം ജാനാതി, മോഹോ ഖലു ജാദി തസ്സ ലയം തത ആത്മപരിജ്ഞാനാത്തസ്യ മോഹോ ദര്ശനമോഹോ ലയം വിനാശം ക്ഷയം യാതീതി . തദ്യഥാ — കേവലജ്ഞാനാദയോ വിശേഷഗുണാ, അസ്തിത്വാദയഃ സാമാന്യഗുണാഃ, പരമൌദാരികശരീരാകാരേണ യദാത്മപ്രദേശാനാമവസ്ഥാനം സ വ്യഞ്ജനപര്യായഃ, അഗുരുലഘുക ഗുണ- ഷഡ്വൃദ്ധിഹാനിരൂപേണ പ്രതിക്ഷണം പ്രവര്തമാനാ അര്ഥപര്യായാഃ, ഏവംലക്ഷണഗുണപര്യായാധാരഭൂതമമൂര്തമസംഖ്യാതപ്രദേശം ഗുണ ഹൈ, ഔര ഏക സമയ മാത്രകീ മര്യാദാവാലാ കാലപരിമാണ ഹോനേസേ പരസ്പര അപ്രവൃത്ത [ഗാംഠേം ] ഹൈം .
അബ, ഇസപ്രകാര ത്രൈകാലികകോ ഭീ [-ത്രൈകാലിക ആത്മാകോ ഭീ ] ഏക കാലമേം സമഝ ലേനേവാലാ വഹ ജീവ, ജൈസൈ മോതിയോംകോ ഝൂലതേ ഹുഏ ഹാരമേം അന്തര്ഗത മാനാ ജാതാ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര ചിദ്വിവര്തോംകാ ചേതനമേം ഹീ സംക്ഷേപണ [-അംതര്ഗത ] കരകേ, തഥാ ൩വിശേഷണവിശേഷ്യതാകീ വാസനാകാ ചേതനമേം ഹീ അന്തര്ഹിത കരകേ, ജൈസേ മാത്ര ൬ഹാരകോ ജാനാ ജാതാ ഹൈ, ഉസീപ്രകാര കേവല ആത്മാകോ પ્ર. ૧૮
൧ചേതന ഹൈ’ ഇസപ്രകാരകാ അന്വയ വഹ ദ്രവ്യ ഹൈ, അന്വയകേ ആശ്രിത രഹനേവാലാ ‘ചൈതന്യ’ വിശേഷണ വഹ
൨അന്വയവ്യതിരേക വേ പര്യായേം ഹൈം — ജോ കി ചിദ്വിവര്തനകീ [-ആത്മാകേ പരിണമനകീ ] ഗ്രന്ഥിയാ
൪അന്തര്ധാന ഹോനേസേ — ജൈസേ സഫേ ദീകോ ഹാരമേം ൫അന്തര്ഹിത കിയാ ജാതാ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര — ചൈതന്യകോ
൧. ചേതന = ആത്മാ .
൨. അന്വയവ്യതിരേക = ഏക ദൂസരേമേം നഹീം പ്രവര്തതേ ഐസേ ജോ അന്വയകേ വ്യതിരേക .
൩. വിശേഷണ ഗുണ ഹൈ ഔര വിശേഷ്യ വോ ദ്രവ്യ ഹൈ .
൪. അംതര്ധാന = അദൃശ്യ ഹോ ജാനാ .
൫. അംതര്ഹിത = ഗുപ്ത; അദൃശ്യ .
൬. ഹാരകോ ഖരീദനേവാലാ മനുഷ്യ ഹാരകോ ഖരീദതേ സമയ ഹാര, ഉസകീ സഫേ ദീ ഔര ഉനകേ മോതിയോം ഇത്യാദികീ പരീക്ഷാ
കരതാ ഹൈ, കിന്തു ബാദമേം സഫേ ദീ ഔര മോതിയോംകോ ഹാരമേം ഹീ സമാവിഷ്ട കരകേ ഉനകാ ലക്ഷ ഛോഡകര വഹ മാത്ര
ഹാരകോ ഹീ ജാനതാ ഹൈ . യദി ഐസാ ന കരേ തോ ഹാരകേ പഹിനനേ പര ഭീ ഉസകീ സഫേ ദീ ആദികേ വികല്പ ബനേ
രഹനേസേ ഹാരകോ പഹനനേകേ സുഖകാ വേദന നഹീം കര സകേഗാ .