സംബന്ധോസ്തി, യതഃ ശുദ്ധാത്മസ്വഭാവലാഭായ സാമഗ്രീമാര്ഗണവ്യഗ്രതയാ പരതന്ത്രര്ഭൂയതേ ..൧൬.. സമാശ്രിയമാണത്വാത്സംപ്രദാനം ഭവതി . തഥൈവ പൂര്വമത്യാദിജ്ഞാനവികല്പവിനാശേപ്യഖണ്ഡിതൈകചൈതന്യ- പ്രകാശേനാവിനശ്വരത്വാദപാദാനം ഭവതി . നിശ്ചയശുദ്ധചൈതന്യാദിഗുണസ്വഭാവാത്മനഃ സ്വയമേവാധാരത്വാദധികരണം ഭവതീത്യഭേദഷട്കാരകീരൂപേണ സ്വത ഏവ പരിണമമാണഃ സന്നയമാത്മാ പരമാത്മസ്വഭാവ-
ഭാവാര്ഥ : — കര്താ, കര്മ, കരണ, സമ്പ്രദാന, അപാദാന ഔര അധികരണ നാമക ഛഹ കാരക ഹൈം . ജോ സ്വതംത്രതയാ -സ്വാധീനതാസേ കരതാ ഹൈ വഹ കര്ത്താ ഹൈ; കര്ത്താ ജിസേ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ വഹ കര്മ ഹൈ; സാധകതമ അര്ഥാത് ഉത്കൃഷ്ട സാധനകോ കരണ കഹതേ ഹൈം; കര്മ ജിസേ ദിയാ ജാതാ ഹൈ അഥവാ ജിസകേ ലിയേ കിയാ ജാതാ ഹൈ വഹ സമ്പ്രദാന ഹൈ; ജിസമേംസേ കര്മ കിയാ ജാതാ ഹൈ, വഹ ധ്രുവവസ്തു അപാദാന ഹൈ, ഔര ജിസമേം അര്ഥാത് ജിസകേ ആധാരസേ കര്മ കിയാ ജാതാ ഹൈ വഹ അധികരണ ഹൈ . യഹ ഛഹ കാരക വ്യവഹാര ഔര നിശ്ചയകേ ഭേദസേ ദോ പ്രകാരകേ ഹൈം . ജഹാ പരകേ നിമിത്തസേ കാര്യകീ സിദ്ധി കഹലാതീ ഹൈ വഹാ വ്യവഹാര കാരക ഹൈം, ഔര ജഹാ അപനേ ഹീ ഉപാദാന കാരണസേ കാര്യകീ സിദ്ധി കഹീ ജാതീ ഹൈ വഹാ നിശ്ചയകാരക ഹൈം .
വ്യവഹാര കാരകോംകാ ദൃഷ്ടാന്ത ഇസപ്രകാര ഹൈ — കുമ്ഹാര കര്താ ഹൈ; ഘഡാ കര്മ ഹൈ; ദംഡ, ചക്ര, ചീവര ഇത്യാദി കരണ ഹൈ; കുമ്ഹാര ജല ഭരനേവാലേകേ ലിയേ ഘഡാ ബനാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ജല ഭരനേവാലാ സമ്പ്രദാന ഹൈ; ടോകരീമേംസേ മിട്ടീ ലേകര ഘഡാ ബനാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ടോകരീ അപാദാന ഹൈ, ഔര പൃഥ്വീകേ ആധാര പര ഘഡാ ബനാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ പൃഥ്വീ അധികരണ ഹൈ . യഹാ സഭീ കാരക ഭിന്ന -ഭിന്ന ഹൈം . അന്യ കര്താ ഹൈ; അന്യ കര്മ ഹൈ; അന്യ കരണ ഹൈ; അന്യ സമ്പ്രദാന; അന്യ അപാദാന ഔര അന്യ അധികരണ ഹൈ . പരമാര്ഥതഃ കോഈ ദ്രവ്യ കിസീകാ കര്താ – ഹര്താ നഹീം ഹോ സകതാ, ഇസലിയേ യഹ ഛഹോം വ്യവഹാര കാരക അസത്യ ഹൈം . വേ മാത്ര ഉപചരിത അസദ്ഭൂത വ്യവഹാരനയസേ കഹേ ജാതേ ഹൈം . നിശ്ചയസേ കിസീ ദ്രവ്യകാ അന്യ ദ്രവ്യകേ സാഥ കാരണതാകാ സമ്ബന്ധ ഹൈ ഹീ നഹീം .
നിശ്ചയ കാരകോംകാ ദൃഷ്ടാന്ത ഇസ പ്രകാര ഹൈ : — മിട്ടീ സ്വതംത്രതയാ ഘടരൂപ കാര്യകോ പ്രാപ്ത ഹോതീ ഹൈ ഇസലിഏ മിട്ടീ കര്താ ഹൈ ഔര ഘഡാ കര്മ ഹൈ . അഥവാ, ഘഡാ മിട്ടീസേ അഭിന്ന ഹൈ ഇസലിയേ മിട്ടീ സ്വയം ഹീ കര്മ ഹൈ; അപനേ പരിണമന സ്വഭാവ സേ മിട്ടീനേ ഘഡാ ബനായാ ഇസലിയേ മിട്ടീ സ്വയം ഹീ കരണ ഹൈ; മിട്ടീനേ ഘഡാരൂപ കര്മ അപനേകോ ഹീ ദിയാ ഇസലിഏ മിട്ടീ സ്വയം സമ്പ്രദാന ഹൈ; മിട്ടീനേ അപനേമേംസേ പിംഡരൂപ അവസ്ഥാ നഷ്ട കരകേ ഘടരൂപ കര്മ കിയാ ഔര സ്വയം ധ്രുവ ബനീ രഹീ ഇസലിഏ വഹ സ്വയം ഹീ അപാദാന ഹൈ; മിട്ടീനേ അപനേ ഹീ ആധാരസേ ഘഡാ ബനായാ ഇസലിയേ സ്വയം ഹീ അധികരണ ഹൈ . ഇസപ്രകാര നിശ്ചയസേ ഛഹോം കാരക ഏക ഹീ ദ്രവ്യമേം ഹൈ . പരമാര്ഥതഃ ഏക ദ്രവ്യ ദൂസരേ കീ സഹായതാ നഹീം കര സകതാ ഔര ദ്രവ്യ സ്വയം ഹീ, അപനേകോ, അപനേസേ, അപനേ ലിഏ, അപനേമേംസേ, അപനേമേം കരതാ ഹൈ ഇസലിയേ നിശ്ചയ ഛഹ കാരക ഹീ പരമ സത്യ ഹൈം .
ഉപരോക്ത പ്രകാരസേ ദ്രവ്യ സ്വയം ഹീ അപനീ അനന്ത ശക്തിരൂപ സമ്പദാസേ പരിപൂര്ണ ഹൈ ഇസലിയേ സ്വയം ഹീ ഛഹ കാരകരൂപ ഹോകര അപനാ കാര്യ കരനേകേ ലിഏ സമര്ഥ ഹൈ, ഉസേ ബാഹ്യ സാമഗ്രീ കോഈ