ଅଥ ପୁନରପି କେଵଲସ୍ଯ ସୁଖସ୍ଵରୂପତାଂ ନିରୂପଯନ୍ନୁପସଂହରତି —
ଣାଣଂ ଅତ୍ଥଂତଗଯଂ ଲୋଯାଲୋଏସୁ ଵିତ୍ଥଡା ଦିଟ୍ଠୀ .
ଣଟ୍ଠମଣିଟ୍ଠଂ ସଵ୍ଵଂ ଇଟ୍ଠଂ ପୁଣ ଜଂ ତୁ ତଂ ଲଦ୍ଧଂ ..୬୧..
ଜ୍ଞାନମର୍ଥାନ୍ତଗତଂ ଲୋକାଲୋକେଷୁ ଵିସ୍ତୃତା ଦୃଷ୍ଟିଃ .
ନଷ୍ଟମନିଷ୍ଟଂ ସର୍ଵମିଷ୍ଟଂ ପୁନର୍ଯତ୍ତୁ ତଲ୍ଲବ୍ଧମ୍ ..୬୧..
ସ୍ଵଭାଵପ୍ରତିଘାତାଭାଵହେତୁକଂ ହି ସୌଖ୍ଯମ୍ . ଆତ୍ମନୋ ହି ଦୃଶିଜ୍ଞପ୍ତୀ ସ୍ଵଭାଵଃ, ତଯୋର୍ଲୋକା-
ଲୋକଵିସ୍ତୃତତ୍ଵେନାର୍ଥାନ୍ତଗତତ୍ଵେନ ଚ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦଵିଜୃମ୍ଭିତତ୍ଵାଦ୍ଭଵତି ପ୍ରତିଘାତାଭାଵଃ . ତତସ୍ତଦ୍ଧେତୁକଂ
ସୌଖ୍ଯମଭେଦଵିଵକ୍ଷାଯାଂ କେଵଲସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପମ୍ . କିଂଚ କେଵଲଂ ସୌଖ୍ଯମେଵ; ସର୍ଵାନିଷ୍ଟପ୍ରହାଣାତ୍,
ଦିଟ୍ଠୀ ଲୋକାଲୋକଯୋର୍ଵିସ୍ତୃତା ଦୃଷ୍ଟିଃ କେଵଲଦର୍ଶନମ୍ . ଣଟ୍ଠମଣିଟ୍ଠଂ ସଵ୍ଵଂ ଅନିଷ୍ଟଂ ଦୁଃଖମଜ୍ଞାନଂ ଚ ତତ୍ସର୍ଵଂ ନଷ୍ଟଂ . ଇଟ୍ଠଂ
ପୁଣ ଜଂ ହି ତଂ ଲଦ୍ଧଂ ଇଷ୍ଟଂ ପୁନର୍ଯଦ୍ ଜ୍ଞାନଂ ସୁଖଂ ଚ ହି ସ୍ଫୁ ଟଂ ତତ୍ସର୍ଵଂ ଲବ୍ଧମିତି . ତଦ୍ଯଥା – ସ୍ଵଭାଵପ୍ରତିଘାତାଭାଵ-
ହେତୁକଂ ସୁଖଂ ଭଵତି . ସ୍ଵଭାଵୋ ହି କେଵଲଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଦ୍ଵଯଂ, ତଯୋଃ ପ୍ରତିଘାତ ଆଵରଣଦ୍ଵଯଂ, ତସ୍ଯାଭାଵଃ
କେଵଲିନାଂ, ତତଃ କାରଣାତ୍ସ୍ଵଭାଵପ୍ରତିଘାତାଭାଵହେତୁକମକ୍ଷଯାନନ୍ତସୁଖଂ ଭଵତି . ଯତଶ୍ଚ ପରମାନନ୍ଦୈକଲକ୍ଷଣ-
କହାନଜୈନଶାସ୍ତ୍ରମାଲା ]
ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵ -ପ୍ରଜ୍ଞାପନ
୧୦୭
ଅବ, ପୁନଃ ‘କେଵଲ (ଅର୍ଥାତ୍ କେଵଲଜ୍ଞାନ) ସୁଖସ୍ଵରୂପ ହୈ’ ଐସା ନିରୂପଣ କରତେ ହୁଏ
ଉପସଂହାର କରତେ ହୈଂ : —
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଜ୍ଞାନଂ ] ଜ୍ଞାନ [ଅର୍ଥାନ୍ତଗତଂ ] ପଦାର୍ଥୋଂକେ ପାରକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୈ [ଦୃଷ୍ଟିଃ ] ଔର
ଦର୍ଶନ [ଲୋକାଲୋକେଷୁ ଵିସ୍ତୃତାଃ ] ଲୋକାଲୋକମେଂ ଵିସ୍ତୃତ ହୈ; [ସର୍ଵଂ ଅନିଷ୍ଟଂ ] ସର୍ଵ ଅନିଷ୍ଟ [ନଷ୍ଟଂ ]
ନଷ୍ଟ ହୋ ଚୁକା ହୈ [ପୁନଃ ] ଔର [ଯତ୍ ତୁ ] ଜୋ [ଇଷ୍ଟଂ ] ଇଷ୍ଟ ହୈ [ତତ୍ ] ଵହ ସବ [ଲବ୍ଧଂ ] ପ୍ରାପ୍ତ
ହୁଆ ହୈ . [ଇସଲିଯେ କେଵଲ (ଅର୍ଥାତ୍ କେଵଲଜ୍ଞାନ) ସୁଖସ୍ଵରୂପ ହୈ .] ..୬୧..
ଟୀକା : — ସୁଖକା କାରଣ ସ୍ଵଭାଵପ୍ରତିଘାତକା ଅଭାଵ ହୈ . ଆତ୍ମାକା ସ୍ଵଭାଵ ଦର୍ଶନ-
ଜ୍ଞାନ ହୈ; (କେଵଲଦଶାମେଂ) ଉନକେ (-ଦର୍ଶନ -ଜ୍ଞାନକେ) ପ୍ରତିଘାତକା ଅଭାଵ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଦର୍ଶନ
ଲୋକାଲୋକମେଂ ଵିସ୍ତୃତ ହୋନେସେ ଔର ଜ୍ଞାନ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ପାରକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେସେ ଵେ (ଦର୍ଶନ -ଜ୍ଞାନ)
ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦତାପୂର୍ଵକ (-ସ୍ଵତଂତ୍ରତାପୂର୍ଵକ, ବିନା ଅଂକୁଶ, କିସୀସେ ବିନା ଦବେ) ଵିକସିତ ହୈଂ (ଇସପ୍ରକାର
ଦର୍ଶନ -ଜ୍ଞାନରୂପ ସ୍ଵଭାଵକେ ପ୍ରତିଘାତକା ଅଭାଵ ହୈ) ଇସଲିଯେ ସ୍ଵଭାଵକେ ପ୍ରତିଘାତକା ଅଭାଵ
ଜିସକା କାରଣ ହୈ ଐସା ସୁଖ ଅଭେଦଵିଵକ୍ଷାସେ କେଵଲଜ୍ଞାନକା ସ୍ଵରୂପ ହୈ .
ଅର୍ଥାନ୍ତଗତ ଛେ ଜ୍ଞାନ, ଲୋକାଲୋକଵିସ୍ତୃତ ଦୃଷ୍ଟି ଛେ;
ଛେ ନଷ୍ଟ ସର୍ଵ ଅନିଷ୍ଟ ନେ ଜେ ଇଷ୍ଟ ତେ ସୌ ପ୍ରାପ୍ତ ଛେ. ୬୧.