ତଥୈଵ ଲୋକେ କାରଣାଂତରମନପେକ୍ଷ୍ଯୈଵ ସ୍ଵଯମେଵ ଭଗଵାନାତ୍ମାପି ସ୍ଵପରପ୍ରକାଶନସମର୍ଥନିର୍ଵିତଥାନନ୍ତ- ଶକ୍ତିସହଜସଂଵେଦନତାଦାତ୍ମ୍ଯାତ୍ ଜ୍ଞାନଂ, ତଥୈଵ ଚାତ୍ମତୃପ୍ତିସମୁପଜାତପରିନିର୍ଵୃତ୍ତିପ୍ରଵର୍ତିତାନାକୁଲତ୍ଵ- ସୁସ୍ଥିତତ୍ଵାତ୍ ସୌଖ୍ଯଂ, ତଥୈଵ ଚାସନ୍ନାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵୋପଲମ୍ଭଲବ୍ଧଵର୍ଣଜନମାନସଶିଲାସ୍ତମ୍ଭୋତ୍କୀର୍ଣ- ସମୁଦୀର୍ଣଦ୍ଯୁତିସ୍ତୁତିଯୋଗିଦିଵ୍ଯାତ୍ମସ୍ଵରୂପତ୍ଵାଦ୍ଦେଵଃ . ଅତୋଽସ୍ଯାତ୍ମନଃ ସୁଖସାଧନାଭାସୈର୍ଵିଷଯୈଃ ପର୍ଯାପ୍ତମ୍ ..୬୮.. — ଇତି ଆନନ୍ଦପ୍ରପଂଚଃ . ଜଗତି . ତହା ଦେଵୋ ନିଜଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସମ୍ଯକ୍ଶ୍ରଦ୍ଧାନଜ୍ଞାନାନୁଷ୍ଠାନରୂପାଭେଦରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକନିର୍ଵିକଲ୍ପସମାଧିସମୁତ୍ପନ୍ନ- ସୁନ୍ଦରାନନ୍ଦସ୍ଯନ୍ଦିସୁଖାମୃତପାନପିପାସିତାନାଂ ଗଣଧରଦେଵାଦିପରମଯୋଗିନାଂ ଦେଵେନ୍ଦ୍ରାଦୀନାଂ ଚାସନ୍ନଭଵ୍ଯାନାଂ ମନସି ନିରନ୍ତରଂ ପରମାରାଧ୍ଯଂ, ତଥୈଵାନନ୍ତଜ୍ଞାନାଦିଗୁଣସ୍ତଵନେନ ସ୍ତୁତ୍ଯଂ ଚ ଯଦ୍ଦିଵ୍ଯମାତ୍ମସ୍ଵରୂପଂ ତତ୍ସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାତ୍ତଥୈଵ ଦେଵଶ୍ଚେତି . ତତୋ ଜ୍ଞାଯତେ ମୁକ୍ତାତ୍ମନାଂ ଵିଷଯୈରପି ପ୍ରଯୋଜନଂ ନାସ୍ତୀତି ..୬୮.. ଏଵଂ ସ୍ଵଭାଵେନୈଵ ସୁଖସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାଦ୍ଵିଷଯା ଅପି ମୁକ୍ତାତ୍ମନାଂ ସୁଖକାରଣଂ ନ ଭଵନ୍ତୀତିକଥନରୂପେଣ ଗାଥାଦ୍ଵଯଂ ଗତମ୍ . ଅଥେଦାନୀଂ ଶ୍ରୀକୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵାଃ ପୂର୍ଵୋକ୍ତଲକ୍ଷଣାନନ୍ତସୁଖାଧାରଭୂତଂ ସର୍ଵଜ୍ଞଂ ଵସ୍ତୁସ୍ତଵେନ ନମସ୍କୁର୍ଵନ୍ତି — ଲୋକମେଂ ଅନ୍ଯ କାରଣକୀ ଅପେକ୍ଷା ରଖେ ବିନା ହୀ ଭଗଵାନ ଆତ୍ମା ସ୍ଵଯମେଵ ହୀ (୧) ସ୍ଵପରକୋ ପ୍ରକାଶିତ କରନେମେଂ ସମର୍ଥ ନିର୍ଵିତଥ ( – ସଚ୍ଚୀ) ଅନନ୍ତ ଶକ୍ତିଯୁକ୍ତ ସହଜ ସଂଵେଦନକେ ସାଥ ତାଦାତ୍ମ୍ଯ ହୋନେସେ ଜ୍ଞାନ ହୈ, (୨) ଆତ୍ମତୃପ୍ତିସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲୀ ଜୋ ୧ପରିନିଵୃତ୍ତି ହୈ; ଉସମେଂ ପ୍ରଵର୍ତମାନ ଅନାକୁଲତାମେଂ ସୁସ୍ଥିତତାକେ କାରଣ ସୌଖ୍ଯ ହୈ, ଔର (୩) ଜିନ୍ହେଂ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୀ ଉପଲବ୍ଧି ନିକଟ ହୈ ଐସେ ବୁଧ ଜନୋଂକେ ମନରୂପୀ ୨ଶିଲାସ୍ତଂଭମେଂ ଜିସକୀ ଅତିଶଯ ୩ଦ୍ଯୁତି ସ୍ତୁତି ଉତ୍କୀର୍ଣ ହୈ ଐସା ଦିଵ୍ଯ ଆତ୍ମସ୍ଵରୂପଵାନ ହୋନେସେ ଦେଵ ହୈ . ଇସଲିଯେ ଇସ ଆତ୍ମାକୋ ସୁଖସାଧନାଭାସ (-ଜୋ ସୁଖକେ ସାଧନ ନହୀଂ ହୈଂ ପରନ୍ତୁ ସୁଖକେ ସାଧନ ହୋନେକା ଆଭାସମାତ୍ର ଜିନମେଂ ହୋତା ହୈ ଐସେ) ଵିଷଯୋଂସେ ବସ ହୋ .
ଭାଵାର୍ଥ : — ସିଦ୍ଧ ଭଗଵାନ କିସୀ ବାହ୍ଯ କାରଣକୀ ଅପେକ୍ଷାକେ ବିନା ଅପନେ ଆପ ହୀ ସ୍ଵପରପ୍ରକାଶକ ଜ୍ଞାନରୂପ ହୈଂ, ଅନନ୍ତ ଆତ୍ମିକ ଆନନ୍ଦରୂପ ହୈଂ ଔର ଅଚିଂତ୍ଯ ଦିଵ୍ଯତାରୂପ ହୈଂ . ସିଦ୍ଧ ଭଗଵାନକୀ ଭାଁତି ହୀ ସର୍ଵ ଜୀଵୋଂକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ; ଇସଲିଯେ ସୁଖାର୍ଥୀ ଜୀଵୋଂକୋ ଵିଷଯାଲମ୍ବୀ ଭାଵ ଛୋଡ଼କର ନିରାଲମ୍ବୀ ପରମାନନ୍ଦସ୍ଵଭାଵରୂପ ପରିଣମନ କରନା ଚାହିଯେ .
୧୧୮ପ୍ରଵଚନସାର[ ଭଗଵାନଶ୍ରୀକୁଂଦକୁଂଦ-
୧. ପରିନିର୍ଵୃତ୍ତି = ମୋକ୍ଷ; ପରିପୂର୍ଣତା; ଅନ୍ତିମ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସୁଖ. (ପରିନିର୍ଵୃତ୍ତି ଆତ୍ମତୃପ୍ତିସେ ହୋତୀ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମତୃପ୍ତିକୀ ପରାକାଷ୍ଠା ହୀ ପରିନିର୍ଵୃତ୍ତି ହୈ .)
୨. ଶିଲାସ୍ତଂଭ = ପତ୍ଥରକା ଖଂଭା .
୩. ଦ୍ଯୁତି = ଦିଵ୍ଯତା; ଭଵ୍ଯତା, ମହିମା (ଗଣଧରଦେଵାଦି ବୁଧ ଜନୋଂକେ ମନମେଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମସ୍ଵରୂପକୀ ଦିଵ୍ଯତାକା ସ୍ତୁତିଗାନ ଉତ୍କୀର୍ଣ ହୋ ଗଯା ହୈ .)